HOŞGÖRÜ – SÜZLÜK

 

Fatsa’nın tarihe altın harflerle geçen Belediye Başkanı Fikri Sönmez’in (Terzi Fikri) dayısının oğlu Ahmet Becioğlu tarafından kaleme alınmış “Bilinmeyen Yönleriyle Fikri Sönmez” adlı kitabı okuyorum. Enteresan bir çalışma benim açımdan şüphesiz… 93 harbinin Kafkasya göçleri ile Gürcülerin Karadeniz Kıyılarına göçü ile ilgili bilmediğim çok şey öğrendim, yazara bu manada çok borçlandım.

Fikri Sönmez için yazılmış çok yazı ve kitap var, daha yazılacaklardan maada, bir kısmını okudum. Merak eden herkes “ben ne yaptımsa halkım için halkımla beraber yaptım” şiarını kafalara nakşeden, yazarın deyimi ile ölümü üzerinden 36 yıl geçmiş olmasına rağmen hala kendisinden önce ve sonra gelen başkanlara rağmen, gelmiş geçmiş en iyi Belediye Başkanı olarak anılmasının hikayesini, hızlıca edinebilir ve okuyabilir.

Bu yazımda Dayıoğlu’nun, seçilmiş ve mahkemece herhangi bir somut suç isnadının muhatabı olmamış ve maalesef 4 Mayıs 1985’te Amasya Cezaevinde hayatını kaybetmiş Fikri Sönmez’in cenazesinin teslimi, köyüne nakli, defin işlemi sürecinde çekilen ıstırapları anlattığı bölümü, bir ibret vesikası, bir hoşgörüsüzlük abidesi olarak özetleyerek buraya almak istiyorum.

“Henüz mahallede cenazeyi duymayanlar var. Cenaze evinin kapısında birinci dereceden akrabalarından başkaları yok. Zaten cenaze evinin etrafı sivil polislerle çevrili olduğu için, onlar da cenaze merasimini gösterişli olmasın diye, gelmek isteyenleri engelliyormuş. O arada garip bir şey oldu. Ben cenaze malzemeleri almak için aşağıya yani çarşıya gitmek üzere arabamla yola çıkınca peşime bir polis aracı takıldı…”

“Nizam Abi camide sala okutmak ve belediyede ölüm haberini vermek üzere ayrıldı. Sala okutulmadı. Tabii hocaya kim salayı okuma dedi bilmiyoruz. Ama Fikri Sönmez Fatsa Belediye Başkanlığı yapmış bir adam, onun ölüm ilanı, başkanlığını yaptığı belediyeden neden okutulmaz.”

“O sırada cenaze evinin önünde köyde mezarlığa gömülmek istenmiyormuş fısıltıları çıkmaya başladı. Bu arada ben A. Faik Demirkol cenazeyi yıkatmak ve tezin etmek üzere hoca bulmak için yola çıktık. Yolda H. Hocayı bulduk, durumu anlattık. “Tamam gelirim” dedi. Bize doğal olarak kim diye sorunca, Fikri Sönmez dediğimizde, “benim işim var” dedi ve savuşup gitti.”

“Meğer biz bu işlerle uğraşırken birileri cenazenin salasının verilmemesi, belediyeden duyuru yapılmaması, cenaze hizmetinin verilmemesi, köydeki mezarlığa gömülmemesi için çalışmalar yapmış. Bunun üzerine A. Faik Demirkol’la rotayı kaymakamlığa doğru çevirdik.”

“Kaymakamın odasına girdiğimizde içeride emniyet amiri, ilçe müftüsü oturuyor, birkaç muhtar da ayakta kaymakamın talimatlarını bekliyordu. Kaymakam yanında ayakta duran muhtarlara, “Filan gün Turgut Özal, Ordu’ya gelecek, köyde bir adam kalmasın,” diye talimatlar yağdırıyor. Neyse bu talimatları alan muhtarlar odayı terk ettikten sonra bize dönerek, “ne istiyorsunuz” der gibi bir bakışla bize baktı. Biz bu iktidar partilerinin mitingleri neden kalabalık oluyor diye merak ederdik. Meğerse bu iş valiler ve kaymakamlar tarafından, ta o günden beri organize ediliyormuş.”

“Biz kısaca kaymakam beye durumu özetledik. Kaymakam bize köylülerin cenazeyi köy mezarlığına gömülmemesi (hangi köylüler, Kabakdağı köyü 38 sülaledir, hepsi birbirine akrabadır, köylüler birlik olup kaymakama bu teklifi yapamaz) için müracaatları olduğunu ve onun için “siz cenazeyi köydeki kendi evinin arkasındaki fındıklığa gömün” dedi. Ve bize kapıyı gösterdi.”

“Cenazeyi köydeki evin arkasındaki fındıklığa gömmek kolay. Hatta Fikri Sönmez bir cevap verebilse eminim, “minnet etmeyin, gömün beni benim evimin arkasındaki fındıklığa” derdi ama biz kaymakamlıktan cenaze evine geldiğimizde Nurten yengeme durumu nasıl anlatacağız, onu merak ediyordum”

“Başımız önümüzde kaymakamlığın merdivenlerinden indik. Kaymakamlıktan tam ayrılıyoruz ki emniyet amiri peşimizden seslendi, biz de durduk. Yanımıza geldi, “tamam mezarlığa cenazeyi gömebilirsiniz” dedi. Yani; bize önce ölümü gösterip sonra sıtmaya razı etmiş oldular. Tam ayrıldık, 10-15 adım gitmiştik ki, peşimizden telaşlı telaşlı müftü geldi. Bizim sinirlerimiz gergin, moralman çöküş içindeyiz, telaşla bize, “Fikri Sönmez Müslüman mıydı?” diye sormaz mı? A. Faik abim sinir boşalması yaşadı; “ne bileyim Müslüman mıydı, değil miydi?” diye çıkıştı. “Hem sala verdirmezsin, hem cenazeyi yıkatmazsın, hem Müslüman mezarlığına gömülmesine izin vermezsin, sonra da çıkar Müslüman mıydı değil miydi diye bizi sorguya çekersin sana ne kardeşim” dedi.”

“Cemaat saf oldu ama yarım metre batısında, caminin duvarına yaslanan sivil polisler var. Cemaatin doğusunda ise tek bir sıra halinde yüzleri cemaate dönmüş polisler var. Ben en arka saftayım. Benim arkamda da tam teçhizatlı askerler var. Şimdi burada, bu şartlarda cenaze namazı kılınacak, hoca tabutun başına geçti. Cemaate dönerek, “bir de müezzin lazım, ama nerede?” dedi. Hoca bile zor bulundu, o da tam hoca değil, stajyer hoca. O stajyer hem müezzinlik yapacak hem hocalık.”

“Bu yaşananlar mevtayı cezalandırmak mı, yoksa cemaate mesaj vermek miydi, onu anlamadım. Bana göre o gün bunları yaşatan kaymakamdı. Çünkü bir ilçenin en büyük mülk amiri kaymakamdır. O polisler oraya kendi kafalarına göre gelip cenazenin yanında dikilemezler.”

“O kaymakam yükseldi, çeşitli illerde valilik yaptı. Sonunda Bursa Valisi iken FETÖ’den hapse atıldı. Fatsa’ya FETÖ’nün öğrenci yurdunu ilk açan kim? O vali. Şimdi nerede? Hapishanede. Devlet Fikri Sönmez’e komünist diyor, vatan haini demiyor. Ama 15 Temmuz kalkışması olayından sonra FETÖ’cülere ne diyor? Vatan haini. Sonra ne diyor, onların bu topraklarda yatacak yeri yoktur. Fikri Sönmez’in cenazesini köy mezarlığına gömdürmemeye çalışan, ona hiçbir dini hizmeti verdirmek istemeyen o vali vatan haini damgası ile ölünce, acaba onu nereye gömecekler merak ediyorum.”

İşte bu manada kendilerini dokunalmaz ve özellikle de sınırsız lakin sorumsuz güçle teçhiz edildiğini zannedenlere yukarıdaki ibret verici aktarılanlar mezkur valinin durumu “etme bulma dünyası” kabilinden ders olur umarım.

YENİ ÇEŞME PROJESİ YENİDEN VE BİR ÇAĞRI

Çılgın “Yeni Çeşme Projesi” takip edenlerin gayet iyi bilebileceği üzere “Çeşme Kanalı Projesi” adı ile takdim edilip kanal açmanın acayip prestijinden itibar devşirilmesi hedeflenmiş görüntüsü verilmiş idi. Bu flaş spot takdimi ile yola çıkılınca hemen muvafıklar ve muarızlar cephesi oluşmaya ve tahkim edilmeye başladı. Lakin en önemlisi ise muvafıklar cephesinin muarızların ağır toplarının transferi ve transfer araçlarının KAP’a (Kamuoyu Aydınlatma Platformu) bildirilmemiş olmalarıydı. Aaaa sonra bir baktık, tıpkı geçmişte futbolcu Rıdvan benzeri “bileklerimi kesseler sarı-kırmızı akar” iddiayla haykırıp, transfer çekini alıp sonra hop “ben çocukluğumdan beri sarı-lacivertim” klasik manevrası mucibince, saflar değişivermiş tarzının ihdası… Olur tabii ki, bu kabil değişiklikler yaşanır… Allah başka zeval vermesin… Ama hiçbir şey sonsuza kadar gizlenemiyor tabii ki…

Aslında mevcut bilgiler ışığından Yeni Çeşme Projesi bir yazlık kenti büyük ölçüde kamu arazilerinin de satışa hazırlanarak büyütme projesi dışında bir şey değil… Bakın nasıl bir büyüklükten bahsediyoruz, yine açıklamalardan ve basından anladığımız kadarı ile, şimdiki proje alanı için Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kamulaştırılması planlanan alan 122.000.000 metre², peki, Çeşme’nin toplam alanı nedir 285.000.000 m2… Takdim ve teklif gerçekten çok cazibeli ve parlak, üstelikte her kesime çarpıcı ve çekici gelecek bölümleri var. İşsize açılacak 100.000 kişilik istihdam, tarla sahibine imar getiriyoruz, esnafa her yıl gelecek yüzbinlerce müşteri adayı, inşaatçılara büyük fırsat, sermaye sahibine yüksek kazanç, vs vs… Gerçekte öyle mi, sermaye sahibine bol kazanç dışında, hiç zannetmiyorum. Böyle bir büyüme halinde oranın yeni esnafı ve turizmcisi olacak, işçisi dışarıdan gelecek, vs vs, yani yerelde alkışçılara pek bir şey düşmeyecek… Nereden mi biliyoruz, hani RES’lerle Çeşme için üretilecek elektrik, hani ucuz elektrik… Say say bitmez örnek var bu konuda… Hele ve diğer taraftan imar getiriyoruz ya da imar geliyor diye sevinen zevata ise kamulaştırılması gereken alan içinde özel mülkiyet miktarının yaklaşık %2 olduğunu da hemen ekleyelim. Mezkur projenin uygulanacak olmasından ötürü pek bir sevinilecek durum söz konusu değil gibi duruyor… Daha çok nüfus, daha çok betonlaşma, daha çok doğa tahribatı, daha çok atık, vs vs…

Mezkûr projeyi gerçekçi ve reel bulmayan, Çeşme-Urla-Seferihisar-Karaburun-Güzelbahçe Yarımada Çevre Platformu; “Çeşme elden gidiyor” başlığı ile durumun vahametine dikkat çekiyor, “Merkezi iktidarın “dünyada örnek gösterileceği” iddiası ile ortaya koyduğu, Çeşme Yarımada talanına ilişkin çalışmalar son noktaya ulaşmak üzere.

Sayın Tunç Soyer ilk günden bu yana “ortada bir proje yok” derken bugün "yaptıkları ciddi bir çalışmayı bizimle paylaştılar. Değerlendirmemizi istiyorlar. Bakan bey’in böyle bir yol izlemiş olması düşüncemize değer verdiğini gösteriyor. Müzakereler sürecek” diyor. Zamanında, Projeye karşı çıkmayı “vatan hainliği” olarak tanımlayan Çeşme Belediye Başkanının “tesislerde çalışacak olan personel için lojman ve sanayi sitesinin taşınması için yer” talep etmekle yetiniyor.

Doğal yaşam alanlarının daraltılmasına, nüfusun yoğunlaştırılmasına, doğanın dengesinin bozulmasına, kamusal olan alanların satışa çıkarılmasına, Bakanlık tarafından “mutluluk, refah, huzur, istihdam, modernleşme” gibi vaatlerle anlatılmasına, yerel iktidar da göz yumuyor. 

Bilimsel dayanaktan yoksun, halkın taleplerinin duymazdan gelindiği, şeffaflıktan, katılımcılıktan uzak, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, yasal mevzuata, kamu ve doğa yararına aykırı sömürü amaçlı olan tüm bu planlamalar; bölgenin biyolojik çeşitliliği, çevre ve yaşam değerleri ile kültürel yapı gözetilmeden sadece rantın, kârın planlandığı, yaşamın ve yaşayan tüm öznelerin yok sayıldığı bir pazarlama ve satış modelinden başka bir şey değil.

Onlar; Çeşme Yarımada’sının %55’ini oluşturan, %92,8’i   kamuya ait olan bu bölgeyi satışa hazır parseller haline dönüştürmenin planlamasını yaptılar.

Onlar; kent toprağına sermaye birikim aracı olarak bakıp; tarihi, kültürel, arkeolojik ve doğal niteliklere sahip, bu el değmemiş özgün coğrafyayı bomboş satılacak arazi olarak gördüler.

Onlar; doğanın talan edileceği, hazine arazilerinin satılacağı bir rant modelinden başka bir şey olmayan İzmir’in Kanal İstanbul’unda su ve alt yapı sorunları içindeki Yarımada’da, neredeyse Konak ilçesi kadar bir alana golf sahaları yapmayı planladılar. 

Kentin tarihi, kültürü, ekosistemi ve canlılarıyla ayakları üzerinde duracağı günlerin özlemiyle; Yarımada’yı talana karşı savunacak, bilimin yol göstericiliğinde, doğru uygulamalar konusunda ortak ses çıkartılmasına vesile olacak bir FORUM ortamında buluşalım, birikimlerimizi ortaklaştıralım diyoruz. Yaşanmış bunca mücadele örneği ve sahip olunan dayanışmanın gücü ile birlikte hareket etmenin zeminini, mücadeleyi, dayanışmayı birlikte örgütleyelim, büyütelim istiyoruz.

Dayanışmayla, Sağlıkla,”

Diğer taraftan; Çeşme’yi 2 dönem toplam 10 yıl yönetmiş, hala kendine has bir yaklaşımla Çeşme’nin dertleriyle dertlenen, sevinçleriyle sevinen, genelde de eleştirdiğimiz Nuri Ertan neler diyor; 28 Eylül 2021 tarihinde sosyal medya üzerinden paylaştığı çığlığı ben de katılarak buraya alıyorum. “Değerli dostlar, Geçen pazar günü Kızım ve Torunum bizleri Ildırı Köyünde Hakkı Güvercin’in mekanına getirdi. Gider ve gelirken gördüğüm manzara ürkütücü idi Şifne Köprüsünden Ildırı’ya kadar olan yolun sağlı sollu hemen hemen hiç boş bir arazi yok. Tabii Ilıca’dan Dalyan ve Çiftlik’e de öyle bir de tuzu biberi son zamanlarda çıkan rezidans yapımı sanki Çeşme’de konut sıkıntısı varmış gibi Çeşme’de yükselen konut sayısı ürkütücü… Şimdi benim Belediye Başkanı ve Meclis üyelerimden istediğim artık Çeşme’de hiçbir yeri imara açmayın. Ben 94-99 dönemimde açmadım ama benden evvel ve sonralar Allah Selamet versin yaklaşık 65 mevzii plan Dalyan, Ayasarandra, Çiftlik, Altın Yunus, Şehit Mehmet, Ovacık, Musalla ve Azmak, Cücücek ve etrafı 1100 konut yetsin artık suyumuz yok, alt yapımız tamam değil,”

 

Çılgın “Yeni Çeşme Projesi” iptali yönünde Çevrecilerin gönüllü avukatlarına çok sayıda Çeşmelinin vekalet verdiği bilgisini öğrenmiş bulunuyorum. Umuyorum ve diliyorum ki, Çeşme’nin böyle bir çılgınlığa ihtiyacı olmadığı konusunda genel hemfikir olur ve Hukuk doğal akışı içinde çılgınlığın önüne geçer.

Dahası; her zaman milleti ve millet kararını önemsediğini ısrarla beyan eden, gerek merkezi gerekse de yerel yöneticiler Canım Yurduma da bundan sonrası bu kabil konularda örnek olacak bir şekilde, hür iradenin teşekkülüne de imkan verecek şekilde, Çeşme’de bir halk oylaması yaparlar… İstiyoruz, istemiyoruz soru başlıklı, makul süre içinde insanlar taraflarca medeni bir biçimde bilgilendirilerek karar oluşturulur. Bu hem bundan sonra Canım Yurdumun çeşitli yörelerindeki, taş ocağı, RES, HES, havaalanı, yol, imar vs direk yerel nüfus ile çevresini ilgilendiren konularda milleti söz ve karar sahibi yapmanın önünü açar, hem de genel ve yerel demokrasimizi geliştirecek bir örnek olur. O zaman haydi, bir yerel halk oylaması yapalım, millet versin kararını… Halk oylaması tüm kural ve kurumlarıyla lakin Melih Gökçek tarzı değil… De haydi yönetenler mademki millet sizin için çok önemli yapalım bir halk oylaması da ya biz sesimizi keselim ya da siz sonsuza kadar iptal edin bu projeyi…

 

 

AHMAKİYE

 

19. yüzyıl önemli Rus yazarı ve hiciv ustası Mihail Saltıkov, ki yaşamı boyunca Nikolai Shchedrin olarak bilindi ve anıldı. Shchedrin 1826 yılında doğar 1889 yılında ölümüne kadar, çeşitli dergilerde editörlük yapar, kitaplar yazar lakin asıl ve önemli yanı ise hicvin en önemli ustalarından biri sayılmış olmasıdır. Canım Yurdumun gülmece ve hiciv üstatlarından Aziz Nesin’in kendisi ile zor bulunduğunu söylediği kitabı vasıtası ile tanışır ve gereğince de kitaptan bahseder. Bu açıdan da bakıldığında, Saltıkov’un yazıları ve kitapları çok değerlidir. Bilindiği üzere “hiciv” yazılı ve sözlü edebiyat ve sanatsal faaliyetlerde, bireyin ya da toplumun, bir olay ya da gelişme karşısındaki durumunu eleştirirken, gülmece tarzında, alaycı biçimde, iğneleyici sözlerle, özenle seçilmiş komik öğelerle yansıtılması halidir. Hiciv; dilimize Arapçadan geçmiş, Arapçada ise “hicâ” kökünden gelip “şiir yolu ile sövmek” manasındadır. Diğer taraftan da İbranicede “kısık sesle bir şeyler söylemek, mırıldanmak” olduğunu öğreniyoruz ilgili etimoloji sözlüklerinden… Hülasa; ince ince ya da çaktırmadan ya da tam tersine çaktırarak yani alenen yani dikine dikine metaforlar üstünden kıyasıya eleştirmektir. Evet; despotizmin ya da otoritenin hışmından korunma ya da kurtulma yöntemi olarak da; kişiselleştirme, sembolize etme, alegori, maskeleme, alay, dolaylı ya da dolaysız anlatıma başvurmak durumundadır hiciv üstatları… Canım Yurdumun yetiştirdiği hiciv ustalarının başında, çok büyük keyifle okuduğum eserlerin sahipleri, Ziya Paşa, Şair Eşref, Neyzen Tevfik gibi çok meşhurlar gelmektedir. Çağdaşlarımızı ise saymaya gerek yok bilenler gayet iyi bilirler. Esasen de, Canım yurdumda hiciv; ziyadesiyle “taşlama”, “yergi”, “mizah”, “karamizah” ve “gülmece” olarak bilinir. 

Neyse; bu günlerde, arada Saltıkov’un “Ahmakiye” adlı ve Aziz Nesin’in ise “Aptallar Köyü” dediği kitaba bakıyorum yer yer ve zaman zaman… Müthiş bir dil müthiş bir metaforizma… Kafasında baş yerine bir mekanizma taşıdığını ve konuşmalarını bir ya da iki cümle kurarak yapabilen bir yöneticiyi baş rolde oynatıyor. Şimdi oradan aktaracaklarıma bırakıyorum, sayfamı…

“Eski zamanlarda Kalınkafalılar adı verilen bir halk vardı. Bu halk kuzeyin uzak köşelerinde, Yunanlı ve Romalı tarihçilerin ve coğrafyacıların Hyperborea Denizi’nin mevcut olduğunu ileri sürdükleri yerde yaşardı. Bu insanları Kalınkafalı diye isimlendirmeleri şundan kaynaklanıyordu ki, yolları üzerinde karşılaştıkları her şeye kafalarını vurmak gibi bir adetleri vardı.”

“İttifaklar kuruyor, savaşlar açıyor, barışlar yapıyor, dostluk ve sadakat yeminleri ediyor, ne zaman yalan söyleseler peş sıra da “yalanım varsa iki gözüm önüme aksın” diye ekliyorlardı ve tabii peşinden biliyorlardı ki, gözler yalanla kör olmaz. Böylelikle topraklarını karşılıklı viran ediyor, birbirlerinin karılarına ve kızlarına karşılıklı olarak tecavüz ediyor ve bir yandan da müşfik ve misafirperver olmakla övünüyorlardı. Ama elde avuçta ne varsa tüketip son çam ağacının kabuğunu da kemirmek için yolunca, ne karıları ne kızları, yani şu “insan fabrikasını” işletecek şeyleri kalınca, işte o vakit Kalınkafalıların aklı başına geldi. Anladılar ki başlarına dikecek biri lazım, komşularına haber saldılar; iyisi mi kafalarımız birbirimize tokuşturalım, bakalım kim kime üstün gelecek diye.”

“Ahmaklar genel olarak çok tehlikelidir; muhakkak kötü olduklarından değil (bir ahmak için kötülük ve iyilik tamamen farksız niteliklerdir); şundan ki, bunlar her türlü tefekküre yabancıdırlar ve daima, sanki düştükleri yol münhasıran bir tek onlara aitmiş gibi, burunlarının dikine giderler. Uzaktan bakıldığında bunlar, kesin olarak belirlenmiş hedeflere bilinçli olarak yönelmiş, katı, ama aynı zamanda hedeflerine sebatla bağlı insanlar gibi görünebilirler. Ne var ki bu, ilgilenmemizi gerektirmeyen türden optik bir yanılgıdır. Bunlar düpedüz, at gözlüklü yaratıklardır; zira bunlar, olguların nasıl bir düzende ilişki içinde olduğunu kavrayabilecek durumda değildirler”

“Genel olarak, aptalca bir pervasızlıkla yollarına çıkan her şeyi devirmemeleri için aptallara karşı alınacak tedbirler bellidir. ama bu tedbirler neredeyse daima, sadece mütevazı ahmaklar için geçerlidir; oysa iktidar, ahmaklığa eklemlenmiş olarak ortaya çıktığında, toplumun korunması da büyük ölçüde zorlaşır. bu durumda tehlike tehdidi olanca çıplaklığıyla büyür; bunun bedeli de, bilinen tarihi anlarda, hayatından olmakmış gibi görünür... mütevazı ahmağın kendi kafasını yardığı ya da birini kışkırtıp da belasını aradığı yerde, muktedir ahmak, kışkırması muhtemel herkesi yerle bir eder ve denebilir ki, gizlemeye hiç lüzum görmeksizin şuursuz zulümlere girişir. Üstelik ortalıkta ses çıkartacak kimse kalmamasından ya da zulümlerin apaçık zararından en ufak bir ders de çıkartmaz. Onun sonuçlarla işi yoktur, çünkü bu sonuçlar onda değil (o, kendisinde herhangi bir şeyin karşılık bulamayacağı kadar taşlaşmıştır), onlarla kendisi arasında herhangi bir organik ilişki bulunmayan başka birilerinde ortaya çıkarlar. Bu yoğunlaştırılmış ahmakça faaliyetlerin sonucu olarak koskoca dünya bir çöle dönüşmüş olsaydı bile, bu sonuç ahmağı korkutmazdı. Kim bilir, belki de çöl, onun gözünde, insanlığın ideal yaşam alanı olarak temsil edilen bir şeydir eni sonu?”

“Hilelerini ve manipülasyonlarını sürdürmek için kolayca yalan söylerler. Hiçbir zaman hiçbir şey onların hatası değlidir. Yanlış giden bir şeyler olduğunda tartışır, kendilerini haklı çıkarır ve başkalarını suçlarlar. Yakalandıklarında gerçekten üzgün görünebilirler ve bir daha olmayacağı konusunda sözler verip, özür dileyebilirler. Fakat hepsi oyundur. Sorumluluk ya da zorunluluk duyguları yoktur ve tipik olarak sürekli aynı eylemleri tekrar ederler.”

“Bilge insan kuşku doludur. Fikirleri değişir. Ahmak insan ise inatçıdır. Kuşku duymaz. Her şeyi bilir o, kendi cehaleti dışında.” Akhenaton dan bir söz ile bu haftayı da bitirelim.

NURİ ERTAN’I OKUYORUZ

 

Çeşme’nin kaderini tayin ettiği konusunda yerelde ittifak edilen baba Kelami Ertan’dan sonra belediye başkanlığı yapan Nuri Ertan yaşadıklarını, öğrendiklerini, bildiklerini, yaptıklarını, yapamadıklarını, pişmanlıklarını yazmış ama doğal olarak kendi cephesinden… Ben; doğduğum, yaşadığım, anılarımın olduğu kenti 2 farklı dönemde yönetmiş ve “abi” diye bildiğimiz ve saydığımız bir büyüğümüz olduğu için imzalayarak lütfedip takdim ettiği kitabını büyük bir dikkatle okudum… Yüzlerce not aldım, yazdıkları, yazmadıkları, yazamadıkları, dikkat çektikleri, görmezden geldikleri, sevdikleri ve kızdıkları üstüne… Yeri ve zamanı geldikçe üstünde durmak üzere de arşivliyorum. Kitabının yayınlanması öncesi kendisi ile gazetem adına bir söyleşi gerçekleştirme kararı almamıza rağmen bir ve önemli tarafı ile pandemi şartları diğer yanı ile farklı meşguliyetlerimiz nedeni ile bu kararın gereğini gerçekleştiremedik. Belki de böylesi daha iyi oldu, çünkü sorularımın bir kısmının cevabı burada bulunmakta bir kısmının ise biçimi değişecek… Bakalım…

Gelelim kitaba; şekil açısından konunun uzmanı olmamama rağmen gereksiz, anlamsız ve bir hayli fazla tekrar söz konusu… Uzman değilim dedim ya; belki de bunda da bilemediğimiz anlayamadığımız bir muradı ve hikmeti söz konusu olabilir. Mesela; “bir şey ne kadar çok ve sık tekrarlanır ise akılda o kadar fazla kalır” gibi klasik politikacı yaklaşımı olabilir, bilemedim… Sanki biraz da plan harici, “aklıma geldikçe” ya da her güneş doğduğunda hatırladıklarım tarzı olmuş gibi… Lakin her şeye rağmen Çeşme’nin Kent Tarihine büyük katkıları olacağına inandığımdan ötürü çok kıymetli buluyorum bu çalışmayı, kalemine ve aklına sağlık diyorum… 

Nuri Ertan; bir politikacı olarak benim gözümde bir Demirel benzeridir, Süleyman Demirel, hem meslektaşım hem de uzun yıllar canım yurdumu dibine kadar katıksız yönetmiş birisi olarak, kendisini çok dikkatli ve özenli izlemiş idim. Kendisine yönelik bir hayli fazla ve derinlemesine eleştirim ve kararım oldu. Demirel’i her daim son derece akıllı, zeki, nüktedan, hazırcevap ve başarılı lakin son derece angaje ve taraflı buldum. O, ne olursa olsun sadece bir tarafa aitti. Mesela; Süleyman Demirel için denir ki; o, kendisini karşılayanlar ile tokalaşır iken, elini sıktığının yüzüne bakmaz, bir sonraki elini sıkacağının yüzüne bakar, elini sıktığı herkesin adını soyadını ve seceresini bilir… Bizim Nuri Abimiz de öyle, herkesi tanır, başta hemşerileri olmak üzere kendi ilgi ve bilgi alanına giren herkesin seceresini bir hayli detaylı bilir…       Mesela, Nuri Abi ile çok önemli bir konuyu konuşuyorsunuz, o görüşünü anlatır, mutabakatınız var ise muvafık iseniz sorun yok, muhalif iseniz kesinlikle dinlemez hemen yanında bir başkası ile alakasız bir konuyu konuşmaya başlar, artık siz yok hükmündesinizdir. Çünkü her insanda olduğu üzere kendisinde de ziyadesi ile eleştiriye kapalı bir durum söz konusudur.

Nuri Ertan; dönem itibari ile Turgut Özal döneminin tipik politikacısıdır, hani Turgut Bey misyonu gereği “devletin tüm vidalarının yerinden oynatıldığı” dönemi var ya, hani tüm kurumların, tüm kuralların, tüm kurulların, tüm kararların, tüm prensiplerin, tüm planların, tüm dengelerin kendi hikmeti mucibince “ben yaptım oldu” tarzı ile yepyeni bir boyut kazandığı dönem. Hatırlayalım o dönem, “istim arkadan gelir” tarzı ile birçok uygulama önce yaşandı sonra yasalaştı… Ne diyelim, bu bir tarz ve seçicilerinde hoşuna gidiyor galiba… Plansızlık planı… Bakın o dönem başarılı görünen ya da kabul edilen lakin bana sorarsanız da son derece başarısız olan benzer kişilikler ve uygulamalar söz konusudur. Bedrettin Dalan, Mehmet Altınsoy ve Burhan Özfatura gibi örnekleri incelersek ne demek istediğim daha net anlaşılabilir. Bu kabil uygulamalar çabuk lakin isabetsiz sonuçlar doğurmaktadır zaten doğurdu da. Nuri Abimiz de mesela önce yollar açtı sonra bu yollar imar planına uyduruldu, hatta hala uydurulamayanlar da bulunmaktadır.

Nuri Abimizin, en büyük yanılgısı da, etrafında sadece kendi gibi düşünenleri bulundurmasıdır. Düşünsenize yanınızda yüzlerce insan var ve hepsi de sizin gibi tıpa tıp aynı şeyleri düşünüyor, buradan yeni ve detayları iyi düşünülmüş ve hazırlanmış sonuçta da isabetli gerçekleştirilmiş işler çıkabilir mi, şüphesiz çıkar lakin çıkanlar da tesadüfü olur. Diğer taraftan iyi yönetici olmanın yegâne prensibi “yangına iyi müdahale eden” değil “yangın çıkmasını engelleyen” profil tercihidir, bilmem yeterince sarih oldu mu?

Şimdi mezkûr kitabın; Nuri Abimiz hakkında, tanıklıklarından, ilişkilerinden, birlikteliklerinden, yaşadıklarından yola çıkılarak hatırat yazanların aktardıklarından bakınca ve o günleri hatırlayınca gerçek manada çok şey yapılmış gibi görünmektedir. Lakin benim görüşlerimi okuyan herkese önerim, bir A4 kâğıdı alıp ortasından bir çizgi ile çizmeleri ve deyim yerinde ise tam da günah ve sevap kaydı yapan melekler benzeri bir adalet ile sağ tarafa sevapları sol tarafa da günahlar yazılsın. Sevaplar hanesine yazılacak şeylerin sayısal çokluğu hayret verici derecede olacaktır hiç tartışmasız… Okullar, hastaneler, yurtlar, kurslar, camiler, burslar vb gibi kişisel hamiyetler, lütuflar, iyilikler ve bağışlar teşekkürle yad edilmeli ve bu kabil uygulamaların nadide örneklerinden biri sayılabilecek Nuri Ertan Abimiz de esasen hepimiz tarafından ziyadesiyle şükran ve takdir ile anılmaktadır. Lakin konu; memleket ve kent yönetimi olunca, kamu adına, kâğıda yazdığımız sayısal iyiliklerin çokluğundan ziyade kazandırdığı ya da kaybettirdiği ya da kaybedilenlerin telafisinin olup olmadığı gibi ağırlıklarından bakarak puanlandırılmalıdır. Şimdi sevap tarafına yazacağınız, uluslararası müzik yarışmalarından, Çeşme Tarih Seminerlerine kadar birçok uygulamanın sevaplarını; Osmanlı Rus Savaşı batıklarının bir inat uğruna, asla telafi edilemeyecek bir şekilde dolgu altında kalmasının günahı silecektir. Bu konu ile ilgili benim değil Çeşme’nin ekabirlerinin yazdıkları yazılar, müracaat dilekçelerinin birer kopyası Yeni Çeşme Gazetesi arşivindedir.

Bitirirken; ben şahsen Nuri Ertan’ı çok sever ve takdir ederim. Şahsi olarak ciddi manada yardım ve iyiliklerini de gördüm ki bunları birer sosyal deney babında ileriki günlerde yazmayı planlamaktayım. Ama benim doğduğum, benim yaşadığım kenti yöneten birisi olması hasebiyle de çağdaş kent yönetim anlayışı hilafına uygulamalarını da kıyasıya eleştiriyorum. Bu baptan da kimse böyle oluyor olması hasebiyle alınmasın, gocunmasın, “yahu iyi şeylerini de neden söylemiyorsun” demesin, kent yönetimi adına yapılan iyi şeyler, hukuk, kurul, kurum, kanun, kural, ahlak ve vazife adına zaten yapılması gerekenlerdir, bizim derdimiz yapılmaması gerekenler üstüne kalem oynatmaktır. Mesela yere göğe sığdırılamayan ilk dönem başkanlığı sırasında zabıtaların plajlarda üstsüzlere (topless) müdahalesini şimdilerde kimse hatırlamamaktadır. Evet, kişisel hayatın tanzimi ile ülke ve kent yönetimin karıştırılmadan değerlendirilmesinin de öneminin anlaşılacağı günler temennisi ile…  

 

BİR AYIP ABİDESİ

Ne diyor muhterem; “sürekli sansasyonel açıklamalar yaparak tuhaf bir popülariteye sahip olduğunuzun farkında mısınız” diye sorulunca “ben sansasyonel açıklamalar yaptığımın farkında değilim, ben doğru bildiğimi söylüyorum” … Allah Allah bu açıklamaları ile ne biliyor da onların doğru olduğunu savunuyor diye şöyle bir hafıza tazeledim. Mesela adam “insan b.kunun” acı olduğunu biliyor… Nerden mi biliyoruz bildiğini, kendi sansasyonel açıklamasında “tadına baktım, kendi b.kumun tadına baktım ve acı idi” diyor. Diğer taraftan, ben kendimi keşke yemeseydin be hoca deme mezuniyetinde hissetmiyorum lakin bunun üstüne de çıkıp “insana b.k yedirmek işkence sayılmaz” demişti ya, işte burası çok b.ktan vallahi…  Şimdi tabii ki, mezkur muhteremi bir yerde görsem kendisine sormak isterim, kendi b.kunu taze mi, yoksa kuru mu yiyerek tadına baktı, sos kullandı mı, elle mi yedi yani avuçlayarak mı yoksa Amerikan kaşığı mı kullandı, kuru ise nasıl kuruttu, gölgede mi kurutuldu yoksa güneşte mi, kendi mi kurutta yoksa taşeronluk hizmeti mi aldı, taşeron hizmeti aldı ise güvenilir bir taşeron mu idi, vs vs… Hani muhterem, kartvizitinde yazan her şey bir kenara, b.k yeme uzmanı ya… Bizim buralarda bu münasipliğin tarifi için bir söz vardır, “necaset ağzına yakışıyor” diye… Neyse…

“Kenan Evren gibi bir demokrasi düşmanına çelenk bırakmanız nasıl bir duygu” sorusuna “bir kere Kenan Evren bir demokrasi düşmanı değil idi” diyebilecek kadar angaje biri idi, bir o kadar da ihanete düşmüştür. Ne buyuruyor; “Kenan Evren ve arkadaşları demokrasiyi kurtarmak için …” diye başlayan bir cümle kuruyor, hay Allah… Bu muhtereme ne desem münasiptir de, hukuk onun içinde hak arayışına cevaz veriyor ne yazık ki… Durup dururken sen kalk darbeyi ve darbecileri savun, onlarla gurur duy, sonra demokrasi de… Haydi oradan be, haydi oradan…Benim gibi değerlendirme yapanları da o günü yaşamamakla, bilmemekle itham ediyor, ahada diyorum, o günleri yaşadım ve biliyorum ancak şimdi ben sana diyeyim… Sen darbenin neden yapıldığını bilemeyecek kadar, ilim, irfan, izan, ahlak ve feyzden ıraksın ya da… Bu kötü bir şey lakin bilerek yaptı isen bu daha kötü ki sözlüklerde bunun için güzel tarifler vardır, merak ediyorsan bakıver bir zahmet… Amerikan Dış İşleri Bakanının “our boys” diye gururla takdim ettiği kişilere methiye olsa olsa senin gibiler dizer. Bilim adamı imiş, şeyimin bilim adamı…

Bilim adamı, Bilim adamı namusu ne demek acaba? Hiç tefekkür ettik mi mevzu üstüne? Dünyada yaşanılan ve yaşanılacak binlerce sorun üzerine kafa yorulması, insanlığın ihtiyaçları üstüne çalışmalar yapılması gerekir iken yaşanılanlara bakınca insanın morali bozluyor vallahi… Bilim Adamı Mevlana’nın “suskunluğum asaletimdendir. Her lafa verilecek bir cevabım vardır. Lakin, bir lafa bakarım laf mı diye, bir de söyleyene bakarım adam mı diye” sözünü mü, yoksa “haddini bilmeyene, haddini bildirmeyen, haddini bilmeyendir” sözünü mü kendisine şiar edinecek, işte tüm mesele de budur…

Neyse, biz yine bu sansasyonel kelamı eden muhtereme dönelim, bu açıklamalar olsa olsa, kenarda kalmış, pısırık, kompleksli üstüne üstlük kabiliyetsiz lakin bir o kadar da cüretkâr hamura sahip olmak böyle bir şey demek ki... Bu olaya kadar, ki o da yaşanmış ise eğer, her açıklaması zaten sansasyonel lakin bir o kadar da fiyasko olan, esasen de kendi disiplini haricinde ettiği kelamın sadece bazı magazin sever gazeteciler nezdinde itibar gördüğü, tam da bu nedenle kendini her konuda yeterli kabulü ile ahkam kesebilir, fetva verebilir gören, lakin temelde de hiçbir konuda derin ve detaylı bilgi ve idrak sahibi olmamış ve olmayan ve dahi olamayacak bir kişi olarak Türkiye Üniversite tarihinde yerini alacaktır. Hani kendisine bilim adamı demese ya da denmese, her konuda derinde olmasa fikir sahibi olmasını dahası her konuya ilgi duyuyor olmasını alkışlayacağız da… Biz burada, 2 reşit insan arasındaki ilişki üstüne ahkam kesecek durumda da değiliz, yetkili de değiliz, şüphesiz. İsteyen istediğini yapabilir ve yaşayabilir. Mesela; muhterem birlikte çalıştığı herhangi bir kadın ile karşılıklı istemeleri halinde, meslek, iş, görev, misyon, amir, memur, alt, üst ilişkileri her ne olursa olsun, karşılıklı mutabakat temin edilen herhangi bir ilişki tesis edilebilir. Bunun üstüne bizim kelam etmemiz söz konusu olmadığı gibi edeceklere de sus dememiz gerekir. Ama tesis edilmiş bu ilişkiyi de aptal sepet sarhoş muhabbeti biçimiyle hem de utanmadan, sırtındaki cüppenin de reklam gücü marifeti ile sokağın düşük ağzı ile en alt perdeden anlatılması tuzağını da iyi görmeliyiz. Lakin, asıl olan kendi makam ve mevkiini kullanarak, mevkii sahibi olmanın gücü ile birtakım şeyleri lehine kullanmak konusunda mahir ve madrabaz ise muhatabımız, herkes kadar bize de söz düşer. Elindeki gücü, yetkiyi ahlaksız emellerine alet edeceksin sonra da bununla böbürleneceksin. De haydi git…

Adamın tahsil hayatına bakıyoruz, Amerika ve Amerika üniversiteleri, şüphesiz Amerika’da tahsil eylemiş birisi mutlaka Amerikan ağzı ve bilgisi ile konuşacak değildir, Amerikan ağzı ve bilgisi ile konuşulduğunu biz nereden anlarız, Amerikan istihbarat ve alt ve de yan kuruluşlarının açıklamalarına benzer kelam tekrar ediliyor ise, marka ve yafta bellidir. Aaaaa bu arada, şüphesiz ki bu muhteremin de bir başkası kadar açıklama yapma, taraf tutma, b.k yeme, abuk subuk konuşma, hakkı ve yetkisi vardır. Tercih ve seçim şahsi olup şahsına aittir. Bizim ona değiştir, sus-konuşma deme gibi bir hakkımız ve yetkimiz yoktur ve de olamaz… Lakin bu demek değildir ki, biz de onun mezkûr sığ ahlak ve aklına uyup b.k yiyeceğiz. Biz; bu tür kendi hürriyet sınırlarının bendini aşıp başka alanlarda, nasıl edinildiği konusunda çeşitli şüpheler olan cüppesinin altına sığınarak, insanları küçük düşürecek, ettiği ve edeceği kelamları kendisine iade etmekten de geri durmayız, durmayacağız da… “Tahsil cehaleti alır eşeklik baki kalır” diye bir atasözümüz var ya, tam bu durumları izah etmek için söylenmiş sanki…

Hele bir de “bundan sonra yurt dışında yaşayacağım” buyurmuş ya, haydi buyur muhterem, yalnız orada sorarlarsa memleketini neden terk ettin diye, ne diyeceksin bakalım, çok merak ediyorum… Mesela “poposunu şaplağımın altına mı getirdi” diyeceksin… Ya ayıptır gerçekten… Aslında ayıptan çok öte de, ne diyelim…

Sonuç olarak; tahmin ediyorum ki, bu sapık davranış karşısında o kadın bilim insanı gereken cevabı vermiş olmalı, yok eğer o da bu kabil şerefsiz bir tutum karşısında “en yakın ve münasip şeyi” alıp o adamın kafasında paralamamış ise bu saatten sonra bu fasarya muhabbetlere hem kendisi hem de kamuoyu bu düzeyi ile muhatap olacaktır… Diğer taraftan bakıyorum, bu sapık muhteremin yöntemi ile kendisine cevap vermeyen meslektaşları ısrarla sessiz kalmayı tercih ediyorlar… Acaba bu haliyle bu suskunluk “söz gümüş ise sükut altındır” manasına mı gelir yoksa çaktırmadan meslektaş dayanışmasına mı, bilemedim…