RUMELİ DONDURMALARI ve HÜSEYİN MERSİN

 

Çeşme’nin önemli markalarından birisidir, Rumeli Pastahanesi, sahiplerinden Hüseyin Mersin çocukluk arkadaşım olup ilkokula ve ortaokula birlikte gittik. Lise için ben İzmir’i, Hüseyin ise Urla’yı tercih etmiş idi. Bu tercih bizleri daha az görüşür hale getirmiştir lakin sonraları her görüşmemizde daha fazla zaman ayırır adeta az görüşür olmanın telafisi babında söyleşiriz. Halen de öyledir. Geçenlerde Çarşıda genellikle sabah saatlerinde ağırlıklı bulunduğu Pastahanenin önünde görünce, daha önce telefon ile arayıp abisi ve dostum Hasan Mersin’in vefatı nedeni ile taziyelerimi iletmiş olmama rağmen bu kez de yanına gidip acıları paylaşmak istedim. Yanımda da akrabam Urla’dan Ayet Eray da vardı, malum pandemi koşullarında maskelenmiş olmamıza rağmen Hüseyin liseden arkadaş olduğunu söylediği Ayet’i çok az ve dikkatli baktıktan sonra hemen tanıdı, bu nedenle muhabbet bir başka koyulaştı, liseye gitme kararı alan Çeşmeli Gençlerin neredeyse %80’inin gittiği dönemin meşhur Urla Lisesi ve Urla’nın meşhur “öğrenci yurdu” muhabbeti adeta hafıza güncellemesi oldu bizler için. Hüseyin her zamanki kibarlığı içinde çay ikramını ve ileride bir başka yazıda ele almayı planladığım oğlu tarafından annesinin adına ithafen ürettiği muhteşem “Şadiye Dondurmasından” ikramlarını gerçekleştirdi.

Hüseyin Mersin arkadaşımız bizim kuşak dahilinde Çeşme’de en erken özel otomobil sahibi olanlardandır, eğer bir yanlış hatırlama varsa da şimdiden özür dilerim diğerlerinden… İtalyan Fiat kopyası olan yeni ve yerel imalat Murat 124’ler, tıpkı o İtalyan filmlerindeki gördüğümüz afisi ve cafcafı ile sahne almıştı Canım Yurdumda, bilenler için olmasa bile fazlaca otomobil bilgisi ve görgüsü olmayan hülasa otomobil kültürü gelişmemiş bizler için çok güzel otomobil idi. İşte Hüseyin de bunlardan bir tane satın almış, ona bakarak biz de umutlanmış idik, o aldığına göre biz de alabiliriz diye ama, nerde, benim 15 seneden fazla beklemem gerekecek idi. Evet, hatırladığım kadarı ile pırıl pırıl koyu yeşil bir Murat 124 sahibi ve bu onun için inanılmaz bir sosyal statü idi, biz de şüphesiz arkadaşımız olduğu için bir taraftan sevinir iken bir taraftan da acayip kıskanırdık ve hatta tahsis edene de çaktırmadan sitem ederdik. Hüseyin; kendi alımı yanında kendisine büyük ve ciddi bir statü katan bu otomobil ile daha bir alımlı hale gelmiş idi, gıpta edilecek bir nokta.

Hüseyin; bizim kuşağın küçük bir istisna dışında nerdeyse tamamına has sayılabilecek son derece mütevazi hayatına devam etmiş ve her geçen yılın kendisine kattığı mütevazilik artışına da büyük bir titizlik içinde sahip çıkmıştır. Rumeli Reçel ve bilhassa Dondurmalarının ülke çapında ün sahibi olması, Çeşme tanıtım merkezli yayın ve dokümanlarda mutlaka yer alıyor olması, Çeşme ve turizm tanıtımlı her fuar ve sunumda önemli bir köşe sahibi olmuş olmasının, kendisine sadece tevazu kattığını söylemiş olmak asla bir abartı sayılmaz. Sağlıklı ve mutlu uzun bir yaşam dileyelim bu vesile ile kendisine… İlaveten Çeşme turizmine ve tanıtımına da katkılarından dolayı bir kez daha teşekkür edelim, hep beraber…

Hüseyin ve Ayet ile muhabbeten eskilere dalmış iken, Hüseyin hemen yerinden kalktı içeriden bir eski 3 katlı sefertası getirdi. Babanın, Osman Mersin büyüğümüzün, tek başına ve çok yoğun çalıştığı yıllar, evi de çok uzak olmamasına rağmen vakitsizlikten ötürü yemeklere eve gidemez, annenin yaptığı yemekleri de babaya getirmek işte bu 3 katlı sefertası ile Hüseyin’e düşer her daim… Baba, her gün gelen yemek sonrası boş sefertasını eve yollamak üzere Hüseyin’e teslim eder ve eline de teşekkür ve teşvik babında 5 Tl sıkıştırır, Hüseyin her gün aldığı 5 Tl’yi eve gelince kendi adına biriktirilmek üzere anneye teslim eder, annede her akşam mezkur 5 Tl’yi babaya verir, eeee ne de olsa en güzel biriktirme sandığı babadır, 5 Tl’ye herkes memnun bir döngüdedir esasen, ertesi gün aynı hikaye döner durur yıllarca… İşte, mezkur 3 katlı sefertasını şimdi Hüseyin büyük bir gururla konu açıldıkça göstermekte…

Teknoloji kullanmaya ve ticari hayata yönelik henüz yeni öğrendiğim bir anısını aktarmak istiyorum, Osman Mersin büyüğümüzün… O tarihlerde yeni yeni üretimine başlanmış dondurma karıştırma makinelerinin üretimini yapan bir muhterem, Ahmet Eriş, Çeşme’nin ilk sitelerinden Atila Polat mukimidir, Çeşme Çarşıda bakar ki el ile dondurma yapıyor Osman Abimiz, hemen tanışılır ve hemen muhabbet koyulaştırılır, imalatçı muhterem müthiş bir teklif ile bir adet makine vermeyi önerir. Teklife göre herhangi bir peşinat ödemesi yapılmayacak, hatta herhangi bir tutar ya da vade de taahhüt edilmeyecek… Sadece satılan her dondurmadan, Osman Abimizin taktir edeceği bir miktar, dondurma mevsiminin sonuna kadar ayrı bir kutuda biriktirilecek, mevsim sonu biriken miktar sayılacak ve makine bedeli olarak takdim ve tahsil edilecektir. Olur, olmaz, becerilir, becerilemez düşünceleri neticesinde teklif kabul edilir, sezon başı makine kurulur, imalat ve satış başlar. Kavil edildiği üzere, her satıştan ayrı ayrı takdir edilen bir miktar ayrı bir kutuda biriktirilir. Osman Abimiz, ahlakına müsavi, borcuna sadakat ve piyasa itibarı gereği takdiri biraz fazlaca imalatçı muhterem lehine kullanmış olacak ki, sezon sonunda kutu açılır ve sayılan paranın makine ederinin çok üstünde olduğu tespiti yapılır mezkûr muhteremce… Osman Abimiz, baştaki mutabakat gereği makine tutarının ne olduğu konusunda bihaber vaziyette iken, makine ederinin çok üstünde birikimin olduğunu gören imalatçı muhterem, makine için takdir ettiği rakamı alır gerisini Osman Abimize bırakır. Şimdilerde kimsenin yanaşmayacağı, yapmayacağı hatta cesaret bile edemeyeceği tarz bir ticari anlaşmadır, mezkûr anlaşma… Dondurma karıştırma makinesinin markası, Sevel’dir, gerçek manada insansever, ticaretsever, ahlaksever bir durum… Dürüstlüğün, ilkelerin ve samimiyetin harman olduğu dünden, eğitile öğretile geldiğimiz bugün… Katkısı ve payı olan herkes kendince kutlayabilir bu muhteşem tekamülü… Heyyy gidi günler heyyyy…

Bu vesile ile; başta Osman Mersin büyüğümüzü, her daim bana “baba dostu” diye seslenen oğlu Hasan Mersin’i ve diğer kaybettiğimiz tüm büyüklerimizi saygıyla anıyorum… 

İZMİR’İ SEYRETMEK

Angelico Maria Müller adlı bir din adamı seyyah “İzmir 1726” adında bir seyahatname yazar, oradan okuyoruz, sen ne güzel bir kentmişsin İzmir. 2 Ekim 1726 günü, bir gemi ile Foça Burnunu dönüp İzmir Dış Limanına giriyorlar… Denizden Güzel İzmir’i seyrediyor, neler yazıyor neler, sonra karaya çıkıyor neler yazıyor neler… Evet; hoşgörünün, modern hayatın, beynelmilel olabilmenin, milletlerin ve dinlerin mozayiğinin ve birbirlerine ayar vermemenin, ticari başarının, denizciliğin, şehirciliğin, tarımın, tarihin, arşı alası, İzmir, örnek kent İzmir… Ama kimilerine göre de, tahkirat manasına, “Gavur İzmir”… 

Giriş olarak seyyah; “Anadolu topraklarındaki bu en büyük Türk deniz ticareti şehri” tanımlaması yapıyor ve ticaret hacmi manasında da “Smyrna yıkık amfiteatr, kale ve birçok başka kalıntı temelinden anlaşılacağı gibi muazzam büyük ve şahane bir şehir olmalıydı. Bugün ise öyle görünüyor ki, Eski Smyrna’nın değil yarısını, ancak onun bir gölgesini görüyor olmalıyız. Buna karşın, hem Avrupalı hem de Doğulu tüccarların ticaret ve dolaşımları nedeniyle tüm Levant’taki en ünlü liman ve ticaret şehridir. Dış limanda demirliyken, irili ufaklı birçok teknenin yanı sıra 70 kadar Fransız, Galli, Hollandalı, İngiliz ve daha birçok başka ülkeden gemi saymıştım. Karayolu ile yılda üç kez, Şubat, Haziran ve Ekim’de doğudan-İran-Moğolistan ve Çin’den gelen kervanlar bazı dönemlerde İzmir pazarında 4-5 bin devenin aynı zamanda buluşmasına neden olmaktadır” şeklinde bir tespit ile milletlerarası ticari ve ekonomik faaliyet konusunda fikir edinmemize yol açan tespitlerde bulunuyor.

Gerçi mezkûr anıları kaleme alanın fahiş bir hatası da var; “Smyrma dışında bir başka Smyrna daha varmış ve diğerinden 20 saat uzaklıktaymış” diyerek işliyor bu hatayı.  Şüphesiz saat tarifinde ya da tercümede bir hata varsa söylenebilecek bir şey yoktur. Gerçi bir başka kaynakta mezkûr seyyahın bu görüşünün değerlendirilmesinde, 20 saat yerine “20 stadion” gibi bir mesafeden bahsediliyor ki o da eski Yunan’da bir uzunluk ölçüsü olup yaklaşık 185 mt ye ve de toplamda da 3,5 km. lik bir mesafeye tekabül ediyor ve körfezin tam doğusunda yani şimdiki Bayraklı civarında olan eski kent kastediliyor olabilir. Değerlendirmeler muhtelif, gerçek tek…

Mezkûr din adamı seyyah bir başka yerde ise; “Şehir ulus zenginidir. Yani bugün 80.000Türk, 2.000 Yunan ve Ermeni, bir o kadar da Musevi bulunuyor. Büyük ticaretle uğraşan, her ulustan ve inançtan dinlerini özgürce yaşayabilen Frenk veya Avrupalı Hıristiyanların sayısı az değildir. Türkler’in 20 camisi, Museviler’in 7 sinagogu ve okulu. Yunanlılar’ın 2, Ermeniler’in 1 ve biz Latinler’in 3 kilisesi vardır… Türkler, Yunanlılar, Ermeniler ve Museviler; hepsi şehrin yüksek kesimlerinde otururlar. Biz Avrupalılar ise, aşağı kısımlarda, denize kenarında uzun bir sokakta oturmaktayız. Tüm uluslarımızın burada konsoloslukları ve temsilcileri vardır.” diyerek nüfus dağılımı ve dini harita ile diplomatik ve ticari ilişkiler üstüne de gözlemlerde bulunuyor.

Daha önce “Sancak Kale” başlıklı yazdığım kaleden de “Yenikale” diye bahsetmektedir. Mezkûr Kale ile ilgili detay bilgilere ulaşmak için https://sosyalyasamdaalternatif.blogspot.com/2017/09/sancak-kale.html adresine müracaat edebilirsiniz. Kemeraltı girişindeki “Ok kalesi” Osmanlının değişen savunma ve şehircilik ihtiyaçlarına binaen yıkılır aynı zamanda da İzmir’in ilkçağdan kalma tiyatrosunun kesme taş blokları sökülüp alınır ve Yenikale “Sancak Kale” inşa edilir. Gelen ve giden gemilerin denetlenmesi, gümrük vergilerin tahsili, askeri manada ise şehrin ve limana sığınmış gemilerin bir saldırıya karşı korunması maksadı ile yapılan “Yenikale” bugün Narlıdere Sahil Evlerindeki askeri bölge içerisinde yer almaktadır.

Mezkûr anıların bir başka bölümünde ise; “Avrupa ve Asya mallarının devamlı giriş çıkışı nedeniyle buradaki gümrük Sultan’a iyi bir gelir sağlamaktadır. Çoğunlukla Pers ipek malları, Tela Plata. Eski Roma’nın moher ve tafta çeşitleri, marokenler, duvar kağıtları ve Magnesia pamuğundan mamul çeşitli ürünlerin alım satımının yanı sıra, Ermeniler, Yunanlılar ve Frenkler değerli taşlarla doğu incilerinin ticaretini yapıyorlar. Birisi bu değerli taşları Smyrna gümrüğünden saklayarak geçirmek isterse, gemi daha kıyıya varmadan veya yolculuk esnasında Hıristiyan bir bayana bu malları emanet etmeli. Çünkü, Türklerin Hıristiyan bayanlara yaklaşması yasak ve bu yüzden onları durdurup arayamıyorlar.” diyerek ticari mal zenginliği ve ticareti üstüne tespit ve ilaveten hile hurda desise görüş belirtmektedir. Burada dikkat çekmek istediğim yegana konu “Magnesia Pamuğu”dur. Son dönemlere kadar kalitesinden ötürü yüksek teveccüh gören bu pamuk Devlet-i Ali’nin kifayetsiz muhterislerinin kötü ve manasız tercihleri ile yok ıslah ediyoruz, yok daha verimlisini öneriyoruz vs adı altında tukaka ilanı ile neredeyse tarımı yapılmıyor hale getirilmiştir. Uzmanı olmamama rağmen uzun lifleri ile tanınan bu pamuğun çok aranır olduğunu açıktan söyleyebilirim. Diğer taraftan bir başka ticari mal “duvar kâğıdı”, enteresan değil mi, bakın iç mimari ve dekorasyon konusundaki seviyeye… Neyse konumuz bu değil… Anılara dönelim; “Yukarıda belirtiğim malların yanı sıra Smyrna çevresinde ravent (ışgın), mazı, sakamonya ve afyon bulunup satılıyor. Fransızlar birçok malı nakit para ile alıyor, İngiliz ve Hollandalılar ise genelde başka mallarla takas yapıyorlar” görüldüğü üzere ticari maharet ve niyet dün olduğu gibi bugün de Hollandalıları öne çıkarıyor. İlaveten bugün artık yaygın bulunamayan endemik bitkilerinde seyyah muhteremin gözüne çarpacak kadar çok olduğu da aşikâr.

Mezkûr eseri okurken; biraz benim hatırladığım İzmir’e gidip hatıra tazelemesi yaptım. Ne güzel bir kent idi, gerçi şimdi de çok güzel ama kâh o politikacının kâh bu politikacının elinde ya da delaleti ile raydan çıkmış durumda… Su, ulaşım ve şehirleşme konularında benzerlerine göre iyi olsa da, olması gerekene göre bir hayli geride kalmış durumdadır. Artık İstanbul ve Antalya ile denizden bağlantısı da ne yazık ki kalmamıştır. Bu vesile ile İzmir İstanbul Gemi seferlerini de hatırlayalım, ünlü kaleci Varol Ürkmez’in anılarında okumuştum, İstanbul’a maça giderken güvertede kaleci idmanları yaptığını. Varol Ürkmez, Beşiktaş, Altay ve Galatasaray’ın unutulmaz kalecilerinden. Yani hafta sonu için İstanbul’a gidiliyor Cumartesi ve Pazar günü ayrı ayrı olmak üzere 2 maç yapmak üzere… Deniz Yolları gemilerin karşılıklı tarifeli seferlerinin olduğu dönem de yaşandı Canım yurdumda… Şimdilerde, artık sadece gemisi ya da teknesi olanın yaşayabildiği bir güzellik… Oysa nostalji manasında bile olsa belli dönemlerde seferlerin yapılması bence güzel olur…

ÇİFTLİKKÖY’DE GÜNBATIMI

Çeşme'mizin değerli mütefekkiri, yazar ve şair Ahmet Kanyılmaz'ın kitabımdaki bir yazı üstüne kaleme aldığı "SONE"si... 

                                ÇİFTLİKKÖY’DE GÜNBATIMI (*)

                                            (S O N E)

 

                              İmbatın yosun kokan mavi soluklarıyla

                              Genziniz yana, yana ardıçlar, fundalıklar

                              Arasında(n) yürüyün başınızda martılar

                              İçinizi ürpertsin köpük çığlıklarıyla…

 

                              Akşamüstüne doğru batı yamaçlarında

                              Çiftlikköy’ün-her mevsim-yeter ki hazır olun

                              Yeryüzünün en güzel, en muhteşem, en coşkun     

                              Günbatımına tanık olmaya o coşkuyla…

 

                              Anbean koyulaşan mavinin laciverte,

                              Alevden erguvana, safrana, eflatuna

                              Dönüştüğü o anlar ne olağan üstüdür…

 

                              Renklerin ışıklarla, ışıkların seslerle  

                              Sonsuz armonisine katılan dalgalarla

                              Tutuşan ruhunuzun vuslatı özgürlüktür…

                                                 ***

                              05 Zilkade 1442//15 Haziran 2021

                           __________________________________________________

          (*): Benim Gözümden ÇEŞME(Ruhi Mehmet ÇİLEK)Sh:96

“YENİ ÇEŞME PROJESİ” DİVANELİK Mİ?

 Yeniden ve yine “YENİ ÇEŞME PROJESİ” gündeme alındı gibi bir görüntü var… Proje detayları ne yazık ki belli değil, en azından kamuoyu açısından belli değil… Yine hikmetinden sual olunmaz, ne eylerse güzel eyler, dedik ve kenara çekildik… Başta karşı çıkanlar şimdi destekçi oldu, karşı çıkanlar azaldı… Konu zamana yayıldı, alt komisyona havale edildi, küçültüldü, büyütüldü, konsept değişti, alanı değişti, vs vs gündemin hayhuyu içinde çaktırmadan ama illiyet ve iltisaklarının boyutu köpürtülerek ya da büyütülerek, ünlü ve bir hayli sık kullandığımız deyim uyarınca, “istim arkadan gelecek” ile pupa yelken… Yani klasik; “biz biliyoruz ne yapılacağını, bir de size mi soralım” başlıklı aşk hikayesi… Allah selamet versin, ne diyelim… Ama Allah var, sunum fevkaladenin fevkinde; “golf sahaları, devasa müze, uluslararası uçuşa münasip havaalanı, yaklaşık 100.000 nitelikli yatak kapasiteli oteller, nitelikli olimpik boyutta spor tesisleri, motor sporları pisti, kongre fuar ve etkinlikleri merkezleri, opera, bale, sinema ve tiyatro salonları, özel galeri ve sergi salonları, sağlık temelli termal merkezleri, agro turizm alanları, doğa turizmi alanları, ekstrem macera ve doğa spor alanları, tema park ve film plato alanları, yat limanları, kişisel yat bağlama alanları, bilişim teknolojileri serbest bölgesi, futbol sahaları…” vs vs ne bulduysam içeriğe kattım tadında… Yahu bu faaliyetlerin bir kısmı diğerinin tekzibidir diyen birkaç kişi dışında ses çıkmıyor… Moda ya “torba” yapmak, kırk ambar tadında, atarsın içine her şeyi, hooop oldu sana torba, biri diğerinin etkisini azaltırmış, kimin umurunda, esasen bu bir sunumdur, söylendiği gibi de olması gerekmeyebilir, eeee, ne demiş atalarımız, “kervan yolda dizilir”… İlaveten, maksat her kesimi ve herkesi memnun etmek değil mi?... Devammmm… Yaptıklarımız, yapacaklarımızın garantisidir, repliği sahnede yeniden ve yine… Biz izlemeyi sanat haline getirdikçe, filmin habire devamı çekiliyor… Ve görünen o ki ve de hiç şüpheniz olmasın ki, devam da edilecek… Ama olsun, “ne vereyim abime” tadında her beklenilen ya da akla gelen faaliyeti torbaya koydun mu, geniş “konsensüs” oluşuveriyor kendiliğinden… Kim takar, bu söylenenlerin gerçeklik payı var mı, olabilir mi, sorularını… Şimdilerde hâlâ var mıdır bilmiyorum, “SimCity” diye bir bilgisayar oyunu var idi, bilgisayar ortamında kendi kentinizi oluşturuyor ve yönetiyor idiniz, bu strateji oyunundan dahi nasiplenmiş olmak karşıtlıkların bir balans dahilinde nasıl yönetilebileceğinin ayartına varmayı getirebilir, de işte…

Dün bir arkadaşım gönderdi, “Türkiye Ormancılar Derneğinin” bir basın açıklamasını, okuyunca içim karardı, gerçi farklı açılardan değerlendirerek benzer kaygıları hep taşıyordum ve bu nedenle de taa başından beri karşı idim bu projeye ve hala da karşıyım ve de karşı olacağım… Önceleri karşı olup sonra alkışçısı olanları da Allah ıslah etsin diyorum… Çeşme Yarımadasının yaklaşık 30.000 ha.lık alanının 17.000 ha.sı proje dahiline alınıyor ve nurlu ufuklar tadında “Türkiye’nin Cannes’i” olacağı takdimi ile sahne alıyor… “Zemin+2 kat olarak öngördüğü yatay mimaride kullanılacak malzemelerin çevre dokusuna uygun olacağı, çevre sertifikasına sahip, sürdürülebilir-doğa dostu bir turizm uygulaması olacağı” cilası ile vaat takdim ediliyor lakin yukarıda sayılan ve bir arada olma şansları nerdeyse imkansız bir dolu faaliyet ile de soslanarak keyifli ve kabul edilebilir hale getiriliyor. Neymiş ana fikir, yatay mimari de, dikey asla değil, çevreye uyumlu konut projeleri, evet bence de hesap bu… Aksi takdirde buraya ne Karadeniz’den müteahhit, ne de çok güvenilen Arap sermayesinden kaynak akmaz… Bilmeyenlere, müracaatları halinde, Arap sermayesi üzerine bildiğim kadarı ile hisse ve kıssalar aktarırım… Aaaa devlet garantisi, yani, marinalara yat sayısı garantisi, havaalanlarına yolcu garantisi, golf sahalarına oyuncu garantisi, müzelere ziyaretçi garantisi, sinema salonlarına seyirci garantisi, bak işte buna bir şey diyemem, işte o zaman olur belki de… Yahu birileri bu romantik takdimleri hayalleri olarak sunabilir, bu çok anlaşılabilir ve kabul edilebilir de bari biz çok sevdiğim ve Anadolu’da çok yaygın kullanılır lakin az uygulanır söz gereğince tutum takınalım; “söyleyen deli ise dinleyen akıllı olacak”. “100.000 kişilik nitelikli yatak, 100.000 kişilik istihdam” takdimi elbette çok ciddi karşılık bulur günümüz Türkiye’sinde… Canım Yurdumun maalesef çalışabilir nüfus stoku o kadar büyük ki… Neyse ulvi ve kutsi politik mülahazalara dalmayalım…

 

Golf sahaları ise başlı başına bir felaket hatta rezalet bir önermedir… Önerenler biliyordur şüphesiz de, dinleyenlerin lütfedip biraz tefekkür edip konunun boyutlarına vakıf olmaları kaçınılmazdır. 19 Aralık 2018 tarihinde “Golf yatırımı” başlıklı bir yazımda, şüphesiz kendimce ve bilgim ve görgüm çerçevesinde konuyu incelemiştim, su rejimi, kullanılan kimyasallar ile toprağın ve yeraltının nasıl kirletildiği, müşteri portföyünün tüm dünyada nasıl ve kimler tarafından oluştuğu ve de hepsinden önemlisi istihdama katkısının ne kadar küçük olduğu vs vs… İstenirse  https://sosyalyasamdaalternatif.blogspot.com/2018/12/golf-yatirimi.html linkinden detaylara ulaşılabilir.

 

Gelelim havaalanı konusuna; şu an Çeşme’nin yegâne su kaynağı “Kutlu Aktaş Barajının” su toplama havzasının tam göbeğine inşa edilerek, zaten su fukarası Çeşme’nin daha da sıkıntıya gark edilmesi gözden kaçıyor herhalde… Yahu hazır bulmuşsun Allah’ın bedava suyunu, ki o bile çok yetersiz, bırak Allahaşkına dokunma… Zaten açtığın derin kuyularla temin edilen suyun ki o da arsenik içeriği riski bir hayli fazla bir su onu paçal etmekte kullanıyorsun, bi dur, bi karıştırma… Aaa bu muhteremlere şimdi bunları söylüyoruz ya, ben biliyorum bu abilerin cevapları vardır ve çok nettir. Denizden “reverse ozmos” yöntemi ile su arıtacağız ile başlayan, İzmir’in muhtelif barajlarından isale hatları ile getireceğize kadar, hatta yağmur dua seanslarını arttıracağıza kadar varır…

 

Hele siz; şu andaki nüfusa ciddi temiz ve sağlıklı su temin edin, atık suyu yeterli ve sağlıklı toplayın, arıtın, gelin sonra bunları da yapacağınız konusunda bizi ikna etmeye çalışın. Bu kadar çok temiz su kesintilerinin ters basınç ile atık su şebeke karışımları sonuçlarına hiç girmeyeceğiz. Terfi istasyon kifayetsizliği nedeni ile yeni kanalizasyon şebekesi yapamıyoruz, siz şimdilik foseptik ile idare edin yaklaşımına lafımız da yokken…  Lütfen, andövülüz de sizin sandığınız kadar da değil, bunu da bir görün gari… Lütfen bu projenin tamamından da hatta küçük bir parçasından da uzak durun, Çeşme’nin geleceği adına… Raporda değinilen, yöreye özgü nadir hayvanlar ile yine yöreye özgü endemik ve nadir bulunan bitki örtüsüne verilecek zarar ortada iken agro turizm gibi örtülere sonraki yazılarda devam etmek üzere…

OKUMAK SEVDADIR

 

Geçen yıl “Benim Gözümden ÇEŞME” adı ve “Hatırladıklarım, beklentilerim, hayallerim” spotu ile de kapağı hazırlanan ve “İstedim ki insanlar; kalemimin gücü ölçüsünde benim gözümden, öğrendiklerimden, hatıramdan, hayalimden ve beklentilerimden oluşan “Çeşme’yi” görsünler. İnancım odur ki, herkes Çeşme’yi ve de Ülkesini en az benim kadar seviyordur ama ben farklı sevdiğimi farklı yaklaşım ve düşüncelerime dayandırarak aktarmaya çalıştım ve de devam ediyorum. Esasında mezkûr birikimlerimi başlangıçta, hani insanlar günlük tutarlar ya tam da o manada, “anılarım” olsun yazayım diye yola çıktım ancak ortaya çıkan bilgileri sadece kendime ait olarak tutmanın, sadece kendime saklamamın cimrilik olacağına kanaat getirdiğim andan itibaren yayınlama kararı aldım. Oluşacak “Çeşme Kent Kültürüne” katkı sunacak eserlere yol açması dileği ile iyi okumalar diliyorum. İstedim ki; “kitapsız” demesinler…” sunumu ile de basılan ilk kitabımın dağıtımını bedelsiz ve çok büyük ölçüde dostlara yönelik yapmıştım. Farklı farklı kentlerde oturan dostlara dağıtımı da gerçekleşti lakin ellerine ulaşanları da maalesef telefon ile arayarak teyit etme işlemi bana düştü. Maalesef dostlarımın önemli bir bölümü “teşekkür etme” nezaketi ve lütfu göstermekten ısrarla uzak durdular. Muhtemelen emeğe ve ürüne verdikleri değer bu kadar idi. Ve korkarım ki bu muhteremler kendi aile ilişkileri içinde de böyledirler. Ve ne yazık ki bu muhteremlerin çok büyük çoğunluğu, bir zamanlar, ülke adına ve üstüne çok büyük hayalleri ve iddiaları da var olanlar ya da öyle olduğunu zannettiklerimiz idi ve bu hayallerini sitayişle çevreleri ve toplumla paylaşıp “nurlu ufuklar” tiratları atıyorlar idi. Gelin görün ki bu zevat için “bedava sirke baldan tatlıdır” atasözü bile kocaman bir hiç imiş. Ve inanıyorum ki hiçbiri de kapağını bile açmamış olabilir… Canları sağ olsun, ne diyelim… Esasen onlar teşekkür ya da takdir etsinler diye yazılmış olmadığı da bir kesindir mezkûr kitabın… Bunların bir kısmı koca koca mühendisler, doktorlar ve hukukçular olarak faaliyetlerine bir tarafları yöneterek devam ediyorlar, hala… Ve çok muhtemelen de etraflarındaki olumsuzlukları kocaman kocaman kelamlarla eleştirmeye devam ederek arz-ı siyaset eyliyorlardır. Vay ki vay…

Ancak tüm bunlardan ziyade kalbimi kıran, gönlümü yakan bir olay var ki paylaşmadan edemeyeceğim. Evden çıktım, otomobilin bagajını açtım bir şeyler yerleştireceğim, tam o sırada çok yakından tanıdığım birisi motosikleti üstünde geçerken durdu, hâl hatır soruşmak için. Bagajda ihtiyaç olursa diye bulundurduğum kitabımdan bir taneyi kendisine takdim etmek istedim. “Dur sana bir kitabımı hediye edeyim” dedim, adam ne desin beğenirsiniz “benim kitap okuyacak zamanım yok” … Laf bitmiş gayri… Adam, yukarıda bahsettiğim muhteremler kadar bile olamamış, almaya bile tenezzül etmemiş… Bir bakıma kitabın akıbetinin muhtemelen benzer olduğunu ya da olacağını tahmin etmeme karşın lütfedip beni kitap hediye etme lüksümden de etmişti. Ne diyelim… Haydi şimdi düşünün bakalım, “hangi ara biz bu hale geldik” kelamını eksiksiz ve sürekli paylaşan muhteremler…

Evet, biliyorum kitap okumak zor bir uğraşıdır, interaktif olmayı gerektirmektedir, TV izlemek öyle mi, pasif olunması bile kafidir hatta hafif uyuklayarak hatta tek gözle bile seyredilebilir durumdadır. Kitap ise akıl ve zihin zindeliği gerektiren bir faaliyettir. Az okuyup çok bilmek istiyorsanız da tereddütsüz tercihiniz TV olmalıdır. Oysaki; kitap okumak, öğrenmektir, daha iyi bilmektir, aydınlanmaktır, katılmasan bile önermeler ve görüşler üstüne kıyaslamalar yapabilmektir, fikri zindelik teminidir, sürekli güncellenmektir, hoşgörüyü arttırmaktır, özgürleşmektir, paylaşabilme becerisini çoğaltmaktır, akli boşlukları doldurmaktır, vs. vs. hülasa kitap okumak hayatı okumaktır. Okuduğunu anlamak ve yorumlamak insana derinlik katar, derinlik ise akli serinlik ve hoşgörü kaynağıdır.

Lakin, bizler tek kanallı TV günlerinde, TRT’nin bilgi yarışması programlarında bile “boş zamanlarımda kitap okurum” subuk klişe kelamlar ile aklı hamule olmuş bir ırkın ahfadıyız. Esasen kitap okumayı öne çıkarır görüntüsü altında, kitap okumanın boş zaman doldurma meselesi, hatta dolgu malzemesi gibi bir subliminal mesaja tekabül ettiğini hep göz ardı ettik…  Boş zamanlarda “kitap okurum”, böyle bir şey olur mu Allasen, kitap okumak için boş zamanı mı bekleyeceksin, bu kabil okumayı bu manada romantik bir faaliyet gibi göstermenin nasıl bir gayesi olabilir. İşte gelinen nokta… Boş zaman bulamayan Canım Yurdumun insanına göre, kitap, ihtiyaç listemizin ne yazık ki 235. sırasını oluşturmaktadır, hem de 2016 yılı verilerine göre, şimdikinin daha iyi olduğunu söylemek ise beyhude bir çaba olarak kalır. Kitap satışları ortadadır. Daha da çarpıcı olanı ise, Canım Yurdum insanın “kitap okumaya ayırdığı süre” 1 dakikadır (yazı ile bir dakika). İlave yorum ve izaha gerek var mı? Zinhar… Oysa aynı Canım Yurdum insanı TV izlemeye 6 saat ve internete 3 saat ayırıyormuş, vs vs… Örneğin; bir türlü Canım Yurdumda kitap hediye edilme işi neden bir davranış modeli olamadı, bilemiyorum… Yorumum var da yüzüne vurarak “kimseyi ağlatmayayım” şimdi. Kitap hediye etme konusunda Canım Yurdum 180 ülke içinde 140. sırada… Daha çok kelam edilebilir de faydası olur mu bilmiyorum… Hobileriniz nedir sorusuna “kitap okumak” diye cevap veren ve yazan andövüller de var bu ülkede. Belki de gençliğimizde biz de öyle davranıyorduk, hani meşhur “hatıra defteri” doldurma sırasında sorulan sorulara verilen cevaplarda, çok şükür ki bu ayıbı tespit edip attık sırtımızdan… Hani bir de “yahu kitap çok pahalı” diye yakınan bir grup da vardır ki, bunlara da “iğne de ilaç da kâr etmez”… Mezkûr zevat sigaraya hiç acımadan çok daha fazlasını harcar ama nedir izahı, bağımlılık ve alışkanlık, be adam okumayı da bağımlılık ve alışkanlık haline getirsene… Nerdeee… Aman yanlış anlaşılmasın, derdim ve muradım okumayanları tahkir etmek değil, tam tersine bir durum tespiti yapmaktır kendimce… Onların daha mutlu ve huzurlu olduğunun kesinlikle bilincindeyim…

Kitaptan edinilen bilgiyi yeni kitaplarda pekiştirmek, pekişen ve biriken her bilgiyi toplum ile paylaşmak, insanı huzurlu ve mutlu kılar, bu çabadan asla vaz geçilmemelidir, bence…

Okumak bilmek demektir ve bu yüzden okuyanın dostu da çok olur çünkü bilen insan bilmediği az olduğundan az düşmanı ve düşmanlığı olmaktadır. Hülasa, ben cahilleri çok seviyorum, onlar ki, her şeyin en iyisini bilirler, bilmeleri de okumamaları sayesindedir ya işte bu da her şeyin üstündedir.

ÇEŞME TARIMI ve MİKROKLİMA

Çeşme Belediye Başkanı Ekrem Oran; “Çeşme anasonu sahneye geri döndü, taklitlerinden sakınınız” diyerek Çeşme’de yeniden anason dikimi konusunda üretim yapmak isteyenlere destek olma iradesini ortaya koydu. Evet, irade beyanı ve fiili destek, gerek şart lakin yeter şart mı, şüphesiz değil. Her şeye rağmen üreticiye cesaret ve destek manasında önemsediğim bir atılım. Evet gerek şart diyorum çünkü böyle bir irade beyanı ile başlar her şey lakin yeter şart mı diye soruyorum, ne yazık ki, hayır. Çünkü genel manada tarım politikaları ortada, asıl önemlisi ise, Çeşme’nin çok uzun yıllardan beri ekonomik faaliyet alanında eksen değişikliği… Şimdi bakıyorum bu haber üstüne yazılanlara ve yapılan yorumlara, “tarım yapılacak yer mi, kaldı” ile başlayan “Başkan göstermelik işler yapıyor” denilmesine kadar… Gösterilen her yaklaşım kendi içinde doğru lakin eksik, dolayısı ile eksik olduğu için de yanlış anlaşılabilecek kadar da geniş perspektifli ve ciddi veri kullanılmadan yapılmış değerlendirmeler gibi görülebilir. Evvel emirde Başkan göstermelik yapıyor ama az bir şey mi, burun kıvrılacak bir şey mi, zinhar… Ama yer kaldı mı eleştirisi gayri ciddi mi, o da bir başka fasıl… Başkan’ın siyasi faaliyette bulunduğu siyasi parti ve muhalif partilerin uzun yıllardır iddia, plan önerisi ve beklentileri ne yönde, bir bakılırsa görülecektir, tenakuz… Çeşme’nin süreli ya da süresiz turistten azade, yerleşik ve kalıcı nüfusunun 350.000 olarak planlandığını görmezden gelmek mümkün mü, ne yazık ki hayır. Alaçatı ve etrafını, bazı iddialara göre Germiyan ve Reisdere’yi bile içine alan, devasa konut projeleri için cesaretle lehte fikir beyan eden, adım atan genel ve yerel siyaset erbabının alkışlanacağı ama aynı zamanda tarım girişimlerinin alkışlanacağı bir başka dünya cenneti bulunması kabil değildir, kanaatindeyim. İçinde “havaalanı” bile olan onlarca golf sahası bulunan devasa projelere alkış çalanların, bilmesi gerekir ki, Çeşme Barajının yegâne su toplama havzası bile yok ediliyor olacaktır. Bu konu ile ilgili “Yeni Çeşme Projesi” taraftarlarına ve muhaliflerine bile bakmak konuya girişin “a” sını oluşturacaktır. Neyse, konumuz şehirleşme ve maliyetleri değil, asıl mevzuya dönelim. Çeşme’nin “mikrokilmatik” özellikleri nasıl bir tarımın mümkün olduğu konusunda yeterince fikir vermektedir. “Çeşme Mikroklimasının”; dünya üzerinde sadece ve sadece ABD Kaliforniya’da küçük bir alanda bulunuyor olması bile ne denli kıymetli ve önemli bir mirasımızın olduğunu göstermektedir. Gerçi burada toplumun neredeyse ittifakla tamamı ve siyaset erbabının cesaretle bunları görmüyor ve göstermiyor olmasının üstünü örtecek değiliz bilakis bu ilişki ve çelişki tespitini yapıp geçeceğiz yoksa derdimiz eleştirelim de eleştirelim değil… Ahalinin kararı ve tercihi önemlidir sonuçlarına ve maliyetine katlandıkları sürece bana bir şey düşmez…

Evet; Çeşme’nin mikroklima özellikleri ayrıcalık yaratıyor dedim ya, bunu anlamak için zaten kendi alanının küçük olması bir yana kendi içinde bile küçük küçük bölgelere ayrılıp farklı temel özelliklere sahip olması tespiti bile kıymet ve değer verme açısından çok önemlidir. Diğer taraftan yetişen ürünlerini, tarımın yapılmasına yönelik tercihler ve kolaylaştırıcı işlemler nedeni ile şimdilerde tüm güzelliklerini ve özelliklerini taşıyamasa bile bir Çeşme Kavunu, Soğanı, Mandalini, Limonu, Anasonu, Sakızı, Enginarı, Salebi, Şaraplık Üzümü hatta Tütünü taşıdığı farklı tat, aroma, renk, koku, şekil açısından farklı kılan nedir diye bakmak yeterlidir. Şüphesiz Canım Yurdumun her yöresinde kendi has özellikleri ve güzellikleri ile öne çıkan harika tarımsal ürünleri vardır. Burada muradımız sen neymiysin be Çeşme ürünleri zinhar değil… Lakin yerel ürünlerin korunması, tarımının sürdürülebilir olması, Kamu marifeti ile ne pahasına olursa olsun desteklenmesi hem yerel, hem de ulusal, hatta evrensel önemdedir bana göre…

Bilindiği ya da kolayca bilinebileceği üzere; “mikroklima” tanımlaması aynı ürünün farklı şartlar altında farklı özelliklere sahip olmasının incelenmesi ile mana bulan tanımlama manzumesidir. Genellikle zeminden 2 mt yükseklikte, tanımlanmış aynı zamanda ölçek açısından minör değişiklikler gösteren bir büyüklükteki arazi parçasının, güneş, nem, eğim, rüzgâr ve hava akımları ile bunların toprak üzerindeki su kaybından tutun toprak aşındırmasına kadar ve ısı değişimleri ve zamanları gibi konularda gözlemlenerek, incelenerek tarif ve tanımlamasının yapılması işlemidir, mikroklima ya da mikroiklim. Burada görüldüğü üzere, hava hareketleri ile toprak kombinasyonu ve onların detayları içinde neredeyse akla gelen her türlü detay farklılığı bir başka tanım farklılığına tekabül etmektedir. Örneğin rüzgârın yönü, şiddeti, bağıl nemi ve toprak ile temas açısı ve önemlisi güneşin tüm bunlarla birlikte etkisi altında toprak evsafı ve kompozisyonu, zemin nem ve su durumu ve de hiç göz önünde tutulmayan yaban hayvan ile börtü böcek katkısı, vs vs… Tüm bu detaylar açısından Çeşme’nin farklı farklı küçük ovaları kendisini yansıtan farklı ürünlere ev sahipliği yapar… Örneğin, Ildırı Enginar ile öne çıkarken, Çeşme Çevre yolu içinde kalan alan Mandalin ve Limon ile, Çiftlik Anason ve Kavun ile ünlenmektedir. Konu ile ilgili biriktirdiğimiz ve biriktirenlerden aktaracağımız çok detay bilgi var şüphesiz, lakin yer sınırlı…

Tekrar konuyu başladığımız yere getirirsek; Belediye Başkanı, temsili ve örneksel düzlemde çok değerli bir iş yapıyor, tartışmasız. Lakin bu çaba ve girişimin sınırlı etkisi olacağı aşikardır. Bu manada “Hattın müdafaası değil sathın müdafaası ki o satıh tüm Canım Yurdumdur” mütalaası ile yüzde yüz yerli ve milli tarım tercihleri yapılmalıdır. Peki yapılabilir görünüyor mu, hiç umudum yok maalesef… Sadece “makro politikalar ve politik tercihler açısından” değil tek tek vatandaş beklentisi ve tercihi açısından da durum beni umutlandırır vaziyette değil… Neyse zülfü yâre çok dokunmadan bitirelim… Ekrem Başkanın önce karakılçık buğday, enginar, sonra sakız ve şimdi de enginar konusundaki girişim ve atılımlarını kimilerine göre “göstermelik de” olsa çok değerli buluyorum ve destekliyorum. İlaveten bir Belediye Başkanı da bu kadar yapabilir, kimse ondan Tarım Bakanı tercih ve uygulamaları beklememeli… Diğer taraftan “30 yıl aradan sonra” gibi bir sunum ardına konuşlanılması da ısrarla, ara vermeden ve terk etmeden, ta başından beri anason dikenleri görmezden gelmek manasındadır. Yani kimse bu işler benden önce yapılmadı gibi akla ziyan yaklaşımlarda göstermemeli, maazallah kaybedenler kulüp listesi uzar da uzar… İlaveten Başkanın tercihlerine yönelik eleştirilerimiz yok mu, olmaz mı, hakkımız saklı ve baki…

 

 

İSTİKLAL SÜVARİSİ ALİ RIZA AKINCI ve YAŞAR AKSOY

 

Araştırmacı yazar, Gazeteci Yaşar Aksoy büyüğümüz, “İstiklal Süvarisi – İzmir’in Kurtuluşu” isimli henüz yeni yayınlanmış kitabını 2021 yılı Nisan ayı ortalarında, sağ olsun imzalayarak takdim etti. Ben de hızlıca okudum, beni ziyadesi ile duygulandıran, düşündüren ve mutlaka not edilmeli dediğim noktaları stiker ile tespit ettim. Öncelikle belirtmek gerekir ki; “İstiklal Savaşı” üzerine her biri çok değerli hatırat kabilinden okunabilecek çok eser olup, bu eserler üst komuta kademesinde görev yapmış askerler başta olmak üzere, devlet adamları, ünlü gazeteciler, edebiyatçılar, yazarlar, şairler hatta yabancı ünlüler tarafından da kaleme alınmışlardır. Bu defa kademenin görece altında ve görece sıradan bir görevlinin gözünden ve aklından hülasa hatıratından, dönem itibari ile pek kolay rastlanmayacak şekilde tutulan yazılı hatırattan, Ortadoğu cephesinin güçler dengesi ve mevzilenmeleri, savaşın korkunçluğu ve dahası karşılaşılan olumsuzlukların bertaraf edilişi, bugün bile hala anlaşılamayan Ortadoğu kaygan zemininin Osmanlı’ya maliyeti, İstiklal Savaşının yokluklar ile var edilen zaferinin detaylarını aktarmış yazar değerli büyüğümüz Yaşar Aksoy. Değeri tartışmaz bir eser, önemli detaylar ve yaşanmışlıklar bugüne bile göz kırpıyor hala… Yaşar Aksoy’un yazarlığının 50. Yılına, İstiklal Mücadelesinin 100. yılına denk gelen bugünlere bile nadide çıkarımlar ve yol gösterimler arz eden Teğmen Ali Rıza Akıncı’yı da, bu vesile ile saygı ve minnetle analım… İstiklal Mücadelesini; “Kuvayı Milliye benim için destansı, rahmani ve ruhani bir istiklal alemiydi. Hala öyledir. Tam bağımsızlık ve devrim… Biz buna inanırız.” diye çok anlamlı ve derinlikli tarif yapan yazara “kalemin eskimesin” diyerek teşekkürlerimizi bir kez daha sunalım.

Babasının inancı nedeni ile kendisinin Askeri Rüştiye’de okuma arzusunun hilafına “İtilaf Fırkası taraftarlarının açtığı Medaris” denilen bir okula gönderilir, mezkûr okulda karşılaştığı devlet, asker ve de özellikle asri kıyafet aleyhtarlığı ve baskısı karşısında sıtkı sıyrılır ve kendince bir plan doğrultusunda hayatına son verme baskısı ile ailenin bariyerini aşar ve Medaris’ten ayrılır. Asker olma hayali ile evden kaçar Kuleli Askerî Lisesi hedeftir lakin kaçmak kolay mı, yakalanır eve döner. Ama arzu nihayetlenmeyince asker olmak adına, yol ve iz arama hiç bitmez. Asker olma adına her girişimi yapar ve nihayetinde bir gün yedek subay talimgahına kayıt yaptırma şansı doğmuştur. Ve artık askerdir.   

Ortadoğu cephesine yönelik bölümde hatırattan; “Akşam Şam’a harekât ettik. Şehirde Araplar yenilgimiz sebebiyle bayram yapıyorlar. Haber aldık, Sabo (veya Rado) köyünü düşman süvarileri işgal etmiş, çölü de İngilizlere yaltaklık yapan Araplar kesmişti. Müslüman Arap Aşiretleri, gavurlarla yani İngiliz Ordusu ile birleşmişti.”  ve “Bu bir ricatten ziyade panik idi, canını kurtaran kaptan halde idi. Emir Komuta dinlemiyor, kıtalar münferiden Şam istikametinde kaçmaya çalışıyor, rastlanan köylerde bulunan hayvan ve erzakla karnımız doyuruyorduk” … Falih Rıfkı Atay’ın “Zeytindağı” adlı eserini okuyanlar hemen anlayacaktır benzerlikleri… Bilindiği üzere “Zeytindağı” Kudüs yakınlarında bir dağ olup yazarın dahil olduğu Ordu Karargahının bulunduğu yerdir… Herkesçe gayet iyi bilinen ya da sadece bilmek isteyenlerce bilinen makus kader tecelli eder, Osmanlı bila kaydu şart teslim olur… Osmanlı itirazsız bir şekilde Ordusunu terhis etmiştir… Teğmen Ali Rıza Akıncı da terhis edilmiş olur, haliyle… Artık Konya’da bir tevkifhanenin müdürüdür o… Burada işgalcilerin düşük rütbeli komutanlarının bile, mülki idarenin başındakilere talimatlar yağdırdığını birkaç olaydan bahisle çarpıcı bir biçimde anlatır. Lakin, Ali Rıza Akıncı bir vatanseverdir, ülkeyi yönetenlerin işgalcilerin talimatı ile hareket etmeleri kanına dokunmaktadır. Gözü ve kulağı Kuvayı Milliyedir.

“Bir gün bir haber bomba gibi patladı. Beyşehir’de bulunan 7. Süvari Alayı, İstanbul Hükümetine isyan etmiş ve Mustafa Kemal’e iltihak etmişti. Akyokuş sırtlarını işgal etmişti. Hemen koşup Refik Bey’den vaziyeti öğrendik. Bana, doğru hapishaneye gidip orada mahpus olan Ilgın Kaymakamı’yla teşkilat kurmamı istedi. Koşup Demir Asaf Bey’in yanına geldim, lazım olan tertibatı almaya başladık.

O esnada vilayetten emir geldi. Geceleri hapishanede kalıyorum, jandarma takviye edildi. Sokaklarda ise aç insanlar milis yazılıyor, jandarma ve bazı askeri birliklerle ortaklaşa isyan eden alayın üzerine gönderiliyordu. Bizler şehirde büyük çapta propagandaya girişerek milli haysiyet ve istiklalimizi kurtaracak tek ümidin Mustafa Kemal Paşa olduğunu yayıyorduk.

Bir gece uykudan uyandırıldım. Nöbetçi gardiyan; “iki süvari geldi, sizinle görüşmek istiyorlar” dedi. İçeri aldırdım. Bir işaretle gardiyanı dışarı çıkarttım. Yalnız kalınca süvari erleri kıyafetli birisi kendisini tanıttı. 7. Süvari Alayı subayı Münir Yüzbaşı imiş. Heyecanımı zapt edemedim, adama sarıldım, onu öptüm. Derhal cebinden bir zarf çıkarıp bana verdi. Süvari Alay Kumandanı Yarbay Nazım Bey’in mektubu idi. Meğer içerde hapis Kaymakam Demir Asaf Bey kendine mektup yazmış, beni tanıtmış. Yarbay Nazım ise vatani göreve çağırıyor, Asaf Bey ile teşriki mesai yapmamı, hapishanede güvenilir milli hisleri yüksek olan mahkumlardan bir milis müfrezesi kurmamı, gerekirse kendilerine iltihak etmek üzere hazır bulunmamızı emir ediyordu.

15 Mayıs 1919’da İzmir’e çıkan Yunan ordusu artık ileri harekatlarla epey yayılıyordu. İstanbul Hükümeti, Kemal Paşa’nın milliyetperver hareketini memlekete ihanet olarak ilan etti. Onu idama mahkûm etti. Yunan ordusunun Padişahın emirleri ile hareket ettiğini, Mustafa Kemal Paşa’yı tenkil ettikten sonra geri döneceğini, Yunan Ordusunun Hilafet Ordusu olduğunu, ona kurşun atılmamasını ilanla milli hareketi baltalıyordu.”

Evet, Teğmen Ali Rıza Akıncı’nın rotası bellidir. O artık harici ve dahili bedhahların ittifakına karşı canı gibi sevdiği yurdunun bağımsızlığını müdafaaya yönelmiştir. Artık, Milletin düşürüldüğü bu fakruzaruret içindeki harap ve bitap durumu değiştirme vaktidir. 9 Eylül’de İzmir Vilayet Konağına, bağımsızlığın sembolü bayrağın çekilmesine kadar süren, İstiklal Ordusunun aç, susuz, uykusuz, beş parasız, çıplak atına semersiz binen, kuru peksimetten başka bir şey yemeyen, atı ve tüfeğinden başka hazinesi olmayanların destanıdır, mezkûr kitapta anlatılan… Yine ve yeniden teşekkürler Yaşar Aksoy…

LATİF ÇELEBİ – 2

 

Latif Çelebi dostumuzun kaybı sonrası kendisini anmak adına birlikte oynadığımız, yaptığımız, konuştuğumuz ve gözlemlediğimiz şeyler üstüne yazmaya devam…  

Latif’in tüm iyi yaptıkları yanında en iyi yaptığı işlerden biri de balık avı için serpme kullanması idi, gerçekten müthiş serpme kullanırdı… Gerçi baba büyük usta balıkçı Rasim Abi ile usta – çırak ilişkisi içinde maharet ve beceri depoluyor, bu az bir şey değil. Hani benim babam da iyi bir olta balıkçısı idi lakin bana herhangi bir şey intikal etmemiş. Gerçi her ikisinin de olta balıkçılığı konusunda bağlılık ve başarı manasında son derece iyi olduğunu söylemek gerekir. Adliye Binasının Çeşme Sahilinde olduğu dönemde, Rasim Abinin mutlaka birkaç oltası denizdedir, öyle hatırlıyorum. Latif ise tatillerde ve emeklilikten sonra bu konuda daha da ileri gitmiş durumda idi.

Çeşme’de “Parafani” diye adlandırdığımız ve Ekim Kasım aylarında “Ayın Karanlık” olduğu 15 günün gecelerinde yani Ay karanlığında, sığ sulara beslenmek ya da dinlenmek ya da temizlenmek için gelen geçit yapan balıkların, lüks lamba ışığı ile hareketsizleştirme ve serpme vasıtası ile bir avlanma faaliyeti vardır. Belki aynı faaliyet Canım Yurdumun başka yerlerinde de belki aynı adla belki farklı adla yürütülmektedir, bilmiyorum. Parafani ekibi 3 kişiden oluşan bir ekip olup biri ki ekibin en önemli parçasıdır ve serpme atma işinde mahir olmak durumundadır, ikincisi ise ışık taşıyan elemandır ki o da görece iyi olmak durumundadır ki balık hareketlenmesin, kaçmasın gibi değerlendirme yapacak olabilmelidir, üçüncüsü ise hamal niteliğinde olması yeterli olan olup sadece yakalanan balıkları taşıma görevi vardır ki bu ekip içinde balık taşıma işi hep benim olmuştur.

“Parafani” kelimesinin etimolojisi için araştırma yaptığımda ne yazık ki, herhangi bir şey bulamadım. Bileşik bir kelime olması kesin, Türkçe olmadığı bir daha kesin lakin görünen o ki çok fazla söylene değişe günümüze gelmiş. Rumca kökenli olduğu da kesin lakin böylesine Türkçeleşince de iz takibi çok zor. Edebiyat, Genel kültür ve Dil konusunda başarılı Kaya Erdal Çapan ve Hüsnü Karaman dostlarım aracılığı ile bir şeyler öğrenebilir miyim diye baktım, ne yazık ki, henüz bir gelişme kat edemedik… Hatta bu konuda Yunanistan’daki tanıdıklarına bile yazdı Erdal, sonuç şimdilik yok… Çok muhtemel ki, “para” kelimesinin her ne kadar da “çok” manasında olduğu bilinse de, bazı yerlerde “dışarı, dışarıda” manasında kullanıldığı da görülmektedir, “fani” ise yine “fenari-fanari” kelimelerinden türetilmiş ve günümüze hem Türkçeleşerek hem de değişe dönüşe, “dışarıda fener kullanımı” gibi gelmiş olabilir. Belki de değil, bilemiyorum.

Latif bizim ekibin 1 numarası ve serpme uzmanı, takım kaptanı, şimdi adını anmak istemediğim arkadaşımız fenerci ve bendeniz ekibin nitelik gerektirmeyen tek işi hamallık yaparak, Çeşme’de ay karanlığı olan gecelerde çok balık yakaladık. Zaten; Çeşme’nin bu işe uygun yerleri, en azından bize göre en uygun, Ilıca Plajı, Boyalık Plajı ve Çiftlik Pırlanta plajı idi. En azından konunun büyük ustaları Hafız Ahmet’in Cemal (Işık) ve Rasim Çelebi abilerimizden fikri mirasımız bu idi. Burada bir haksızlık oluşmaması için, bir başka iyi serpmeci arkadaşımızdan da bahsedeyim, Nail Barutçuoğlu, birlikte hiç parafani yapmamamıza rağmen aldığı sonuçlar itibari ile konunun bir diğer iyisidir. Gerçi bizim ekip hatırladığım kadarı ile Ilıca Plajını hiç kullanmamış idi, bizim iştigal ve ihtisas alanımız Pırlanta Plajı ve Boyalık Plajı idi. Boyalık Plajını ikiye bölen, denizin makul derinliğine kadar dikenli tel çit oluşturarak bölen dönemim ünlü iş adamı Durmuş Yaşar’ın villasının önündeki engel dışında mezkûr faaliyete uygun bir alandı. “Atila Polat Sitesinin” oradan girip, diz boyu derinlikte, taaaa Altın Yunus Oteline kadar su içinden, ışıkçı ve serpmeci koordinasyonu altında ve en arkada da taşıyıcı olmak esası ile yürür, süreci tamamlar idik, geriye dönüş ise karadan görece daha hızlı olurdu. Şimdilerde bu faaliyet için ne hukuki durum ne de fiili yapılaşma durumu uygundur. Denizlerde büyük çaplı balıkçılık yapanlar bilmem kaç bin volta uygun lambalar kullanarak balık avlamaya hakkına ve hukukuna sahip lakin kıyıdan, diz boyu suda “lüks lambası” ile balık avlamak yasak. Trol tekneleri yanılmıyorsam 10.000 volta (yazı ile onbin volt) kadar ışıklandırma ile balığı topluyorlar, sorun olmuyor lakin sen kıyıda en fazla 70 ya da 80 voltluk bir lamba ışığı ile balık avla, “yasssakkk hemşerim” ... Yasa koyucu ya da yönetmelik tanzim edici kendine göre bir yol tutturmuş gidiyor işte… Tam; Neyzen Tevfik’lik bir vaka, lakin nesine ve neresine laf edeceksin… Oysa Kuzeyden Güneye balık geçit yaparken, kâh beslenmek kâh dinlenmek kâh üzerindeki parazitleri defetmek için kumlara sürünmek maksadı ile diz boyu derinlikteki kumsal alana gelir, burada zinhar yumurtlama ya da yuva yapma gibi bir maksat yok ve de olamaz… Yasaktan murat nedir bilinmez ama her türlü yasal engele rağmen artık denize kadar girmiş evlerinin önünde kimseyi rahatsız edici bir şart kalmamıştır. Oysaki, parafani mevsimi itibari ile, yazlıkçılar artık kışlıklarına dönmüşlerdir, ama ne gam ne keder…

7 İğdelerden (Atila Polat Sitesi yanı) başlayan tüm “Boyalık” plajını ya da Pırlanta Plajını boydan boya geçerek Ekim Kasım ayı boyunca sadece “ay karanlığında” yaptığımız “parafani” avcılığı faaliyetimizin kaptanı Latif Çelebi, faaliyetin en zahmetli görevini üstlenmesine hatta “aslan payı” hak etmesine rağmen yakalanan balığın paylaşımında son derece mütevazi davranan bir arkadaşımız idi ona göre öncelik biz tali görevleri yapanlarda idi, tam ve mütekamil kaptan. Bir kez, Pırlanta Plajında, ilerler iken, hafif dalgalı olan deniz ve tam uygun ışık da olmamasından ötürü olsa gerek hemen önümüzde bir hayli “uzun kara kara oduna” benzer şeyler görünce aman serpmeye dikkat önde odun var dedi içimizden biri… Meğerse onlar bayağı büyük bir grup sarı kulak kefal değil miymiş, birden Latif Usta salladı serpmeyi, her biri kocaman dal zannedilen kefalleri topladık… Havada, hem mevsim itibari hem de gecenin doğallığı içinde bir hayli soğuk ve üşütücü olup üstüne üstlük traktör ile yapılan seyahatin de arttırıcı faktörü ile bir hayli titremiştik… İnanılmaz güzel bir serüven, Parafani artık yapılamıyor, artık denizlerimizi layıkı ile koruyabiliyoruz demek ki… Bu vesile ile tekrardan ve bir kez daha, muhtemelen şu anda cennet ırmaklarından en güzel balıkları yakalayan arkadaşım Latif Çelebi’yi saygı ve sevgi ile anıyorum… Latif ile anlatacağım birkaç şey daha var lakin yer kalmadı, bir dahaki sefere…

16 EYLÜL İLKOKULU

Yeni Çeşme Gazetesinde “16 Eylül İlkokulu yıkılıyor” başlıklı bir haber görünce içimde bir şeylerin kırıldığını hissettim. Pandemi koşullarından ötürü artık sokaklarda zaruri ihtiyaçlar dışında bulunmayınca, görmemişim, haberi görünce derhal okula gittim. Evet, yıkım başlamış… Geçen yıl Ekim ayında Seferihisar merkezli deprem nedeni ile “riskli bina” tespit ve tayini ile yıkımına karar verilmiş. Evet, bir tarih yok oluyor lakin çocuklarımızın da riskli bir binada bulunmalarının önüne geçiliyor. Diğer taraftan “güçlendirme” yapılarak sorun aşılabilir mi idi, şüphesiz konu öyle de çözülebilirdi. Karar verici elindeki bilgilere göre ya da önündeki etkilere göre bir karar üretmiş, doğru desek ne olur yanlış desek ne olur, durum bu… Haberin devamında restorasyonu bitirilen “tarihi hamamın” önüne küçük de olsa bir meydan bırakabilmek adına yeni bir bina yapılmayıp boş bırakılacağı yazıyor. Boş bırakılacak bu alanın “Tarihi Hamamın” değerini katlayacağı aşikâr olup esasen de isabetli bir karar olduğu kanaatindeyim.

Ben; “16 Eylül İlkokulu” inşaatı süresince Namık Kemal İlkokuluna gittim. Okul inşaatı tamamlandığında dönem itibari ile Çeşme’nin en afili binalarından biri olmuş idi, hatırladığım. Mesela; bizlerin gördüğü ilk mozaik kaplama olup çekiçlenmiş hali ile de ciddi manada albenisi olmuş idi. 60’lı yılların yanılmıyorsam da 1966 yılının sonu inşaat tamamlanmış Okul öğretime açılmış idi. İkinci yarı yıl için artık bu okula geliyorduk. Bana en cazip gelen odası ise en üst katta, müdür odası yanındaki “Harita Odası” idi. Vay be, okul yeni lakin yeni imkânların da olması muhteşem idi. Bu güzelim “Harita Odasında” sonradan yaşadığım ve hala unutamadığım bir dayak yeme sahnesi var… Kâmil Hoca; Annemin Köyünden, köyden komşumuz, Müdür Muavini idi. Şimdi ne olduğunu hatırlamadığım bir nedenle, muhtemelen de bizim sınıfın yaptığı bir yaramazlık üzerine sınıfın tüm erkek çocuklarını Harita Odasına aldılar. Kimler yok ki, Pejo Recep, Çekirge İbrahim, Gazeteci Mahmut, Pçi Mehmet baş rollerde olmak üzere sıralandık o güzelim haritaların önünde… Kâmil Hoca; Anneme de öğretmenlik yapmış birisi ve sert, ters, asla gülmez, asla dinlemez, sürekli kaşlar çatık, öğretmenden ziyade askeri disiplin ile yoğrulmuş görüntüsü veren biri… Lakin köylümüz, annemin öğretmeni olmasına rağmen aradaki birkaç yaş farkına binaen annemin de “Abi” diye hürmet ettiği, Babamın Arkadaşı, Dayımın Arkadaşı lakin tüm bu yakınlıklar Kamil Hocadan, “cennetten çıkarılan hizmetten” muaf olmasına yetmeyeceği sarihtir, bilenler bilir… Sınıfın birkaç çalışkan çocuğundan biri olmam hasebi ile Kamil Hoca’nın servisinden azade tutulduğumu hatırlıyorum lakin ismi geçen arkadaşlarım azade kalamadıkları gibi ademoğlunun her salvoyu silleden sonra uçabileceğini ispat etmişlerdir. Neyse, bu konu uzun, yer kısa…  

Okulun bahçesi şimdiki gibi etrafı duvarlarla çevrili değil zemini de beton değil, daha doğal ve insani idi… Okulun bahçesi, her türlü korumasızlığı altında özellikle hafta sonları biz çocukların bu baptan tam teşekküllü oyun alanı idi… Futbol, Uzun Eşek, Kaptan Çukuru başta olmak üzere bildiğimiz her oyun ya da bulunan insan sayısına göre faaliyet… Futbol konusunda ciddi manada sorun yaşıyorduk… Özellikle Ortaokula gittiğimiz dönemde hafta sonu burada futbol oynar iken yakalanır isek, zaptiye ve hafiye vazifesi ile donatılmış Ahmet Uğur’a, yandı gülüm keten helva… Pazartesi sabahı ilk iş ve ilk anons; “filan, filan adlı öğrenciler İdareye”… Manası, siz oynanması yasaklanmasına rağmen futbol oynar iken sobelendiniz, eee o kadar “hoşluğun” finali de hoş olacak değil ya, şüphesiz azıcıkkk “nahoş” olacaktır. Elindeki 1 mt’lik tahta cetveli ile açılan avuçlarımıza kılıçlamasına, sanki evde alınmamış ya da tamamlanmamış zevklerin ikmali dairesinde, kuvvet denemesi ile cetvel dayanıklılığı testinde imişcesine, vur ha vur… “Dayak cennetten çıkmadır” şiarı uyarınca öğretim sistemi kuran kafanın tezahürü olan bu öğretmenler az mı idi, nerde, maşallah Allah verdikçe vermiş babında idi… Sevgi, saygı ve hoşgörü sahibi öğretmenlerimizin sayısı ne yazık ki az idi. Gerçi biz öğrenciler de, aile ve eğitim sisteminin bizi formatladığı biçimde, suç ve ceza ikilemi içinde değerlendirme yapmaya mahkûm edilmiş durumdaydık ve tam da bu yüzden itirazımız dayağın kendisine değil de “orantısız” olmasına yönelik idi, dayak orantılı olsa rıza göstermenin öğretim gereği olduğunu bilmek insanı rahatlatırmış gibi… Ne yazık ki bugün matah bir şeymiş edası ile yeniden tahkim edilmeye çalışıldığı üzere biz suçluyuz onlar da bizi cezalandırıyor abukluğu ve sarmalı içindeki sistem bizleri kuşatmış idi. Neyse ve çok şükür ki; sonradan çağdaş eğitim ve öğretim müjdecisi devrimci öğretmelerimiz geldi de; “dayağın cennetten çıkma”dığını ve insana ait olmadığını öğrendik hep beraber.

Haberden anladığım kadarı ile mezkûr okulun arazisi boş bırakılıp, restorasyonu tamamlanmış Tarihi Hamamın mücavirini, dolayısı ile de kendisini değerli kılmak ya da öne çıkarmak gibi murad oluşmuş… Gerçi Tarihi Hamamın henüz “tarihi” olmadığı dönemde de orada bir okul bulunmakta imiş lakin şimdiki gibi çok katlı değil, tek katlı bir bina imiş ve şehircilik açısından mütemmim cüz gibi uyum içinde imişler. Alınan karar için muvafık olup musakdıkım, sonuç itibari ile… Hayırlara vesile olsun…

Sonu her daim Ahmet Uğur hocanın tecziyesi ile sonuçlansa da asla sonlandırılmayan futbol oynama arzumuz vardı. Mahallemizin yetiştirdiği önemli futbolcuların bir kısmı ile tüm yetersizliğime rağmen yeterli insan sayısı olmaması hasebiyle kurulan takımlarda birlikte o küçük alanda da top koşturmuş olmanın keyfi hala aklımdadır. Çok güzel günlerdi… Takım kurarak oyun oynayamayacak sayıda isek, derhal ceplerde taşıdığımız ve çiklet ya da çikolata içinden çıkan futbolcu resimlerinin cami duvarının belli bir yüksekliğinden serbest bırakılarak bir öncekinin duvara dayayıp serbest bırakarak yere düşmüş fotoğrafına temas ettirebilme olasılığına dayalı futbolcu resmini kazanma kurallı oyun devreye girerdi. Tüm bu oyunlar halen sahayı süsleyen palmiye ağaçları gölgesinde oynanırdı… Hele biz çocukların “bebbe” dediği, gerçekte palmiye üzümü diye bilinen saçma büyüklüğündeki küçük siyah meyveleri toplayıp, kamışlardan kestiğimiz kaval benzeri aletleri, dudaklar arasına alarak bebbeleri püskürtme yöntemiyle, karşıdaki kişiyi rakip tayini ile hedefleyen, harpçilik oyunları da unutulmazlar arasındadır. Heyyy gidi günler heyyyy…  

 

CENGİZ DEMİR’DEN ALİ UYGUR’A

Cengiz Demir, ne yazık ki artık hayatta değil lakin fizik olarak yok ismi ve anıları hep yaşayacak kendisini tanıyanlar ve sevenler var oldukça… Cengiz Demir ve Ailesi ile, Adana’da 70’li yılların sonlarında tanıştık, Cengiz ile de ömrünün sonuna kadar da hep irtibat halinde kaldık. Adana’nın karanlık 70’li yıllarının aydınlık yüzlerinden biri idi, tüm ailesi gibi… Baba “Kara Halil” anne “Fatma Ana” bana bulunduğum gurbet elde şefkatli bir aile ocağı olmuşlardı… Hem de tam teşekküllü, tam sorumlu bir aile ocağı, bitmez tükenmez, sınırsız yeme içme ikramı başta her ailedeki tüm imkanlar… Hiç mi yorulmazdınız, hiç mi tükenmezdi mutfak stokları… Evet lügatlarında yorulmak yoktu, bıkmak yoktu ve mutfak stokları da sınırsız, bitmek tükenmez cinsindendi… Aç karnımızı sıklıkla doyurduğumuz bir ocaktı… Zaman acımasızdı önce “Kara Halil” babamız sonra da “Fatma Anamız” bizleri öksüz ve yetim bıraktılar. Ve sonra hayatın farklı gerçekleri karşısında çok fazla da farklı tutumlar geliştirememiş kardeşimiz Cengiz elim bir kaza sonrası yoğun ve uzun tedavinin kâr etmemesi yüzünden aramızdan ayrıldı… Ya haberimin geç olması ya da yurtdışında bulunuşum nedeniyle yetişemediğim bu kayıpların sonsuzluğa uğurlanmalarında bulunamamıştım. Yakınlarda yolumu Adana, Karaisalı, Döşekevi Köyü, Turunçlu Mahallesine, düşürdüm, yine kadim dostum Halil ile… Neneoğullarından Omar Ağa’nın oğlu Halil ile…

Mezkûr adrese belki de 40 yıldan fazla olmuştur ilk gidişim. Tipik bir Toros Dağları köyü idi, ancak Seyhan Nehrine tepeden tıpkı bir şahin bakışı atılıveren. Olabildiğince geniş bir Ova idi hatırladığım, çeşitli tarım ürünleri dikmeye uygun, şimdilerde ise tüm bu Ova Çatalan Barajı suları altında kalmış adeta bir deniz edası ile su bahse konu tepelere kadar dayanmış. Ova’nın sular altında kalmış olmasının değerlendirmesini, Neneoğullarından Omar Ağa (Ömer Ağa), bir hayli yorucu ve ağır çiftçilik faaliyetlerinden kurtuldukları için sevinç duyarak ve mutlulukla yapmakta, ohhh işimiz iyice azaldı tadında…  

Güzel ve genele mütenasip, yarınlar hayal ettiğimiz günlerde yollarımız kesişti, Cengiz Demir ve ailesi ile. Yalnız Ailesi ile mi tüm sülalesi ile… Bir aile ki; her bir ferdi, tek tek, tenlerinin esmerliklerine kazınmış yüz kıvrımları ile tepeden tırnağa insanlık kesmiş, göğüsleri insan sevgisi ile iner kalkar hale gelmiş, nefes alışlarının her biri insanlığın yüceliğini fısıldar olmuş, ayakları her adımda yere sağlam basmış, tüm bu halleri ile mutlu gelecek hayalleri kurmuş izlenimini hep vermişlerdir. Onları ve tüm sülalesini tanımanın her daim ulu kıvancıyla kendimi ayrıcalıklı hissettim ya da onlar bana bunu hissettirecek her şeyi yaptılar. Mezkûr toprakların yiğitlerinin bolluğu herkes tarafından kendi meşrebince takdim ve takdir edilebilir lakin tüm bunlara ilaveten benim dostluk ettiklerim, yaşadıkları her bir olaydan çıkardıkları ile hayatın bilgilerinden edindiklerinin harmanından her biri kendi çapında feylesof mertebesine ulaşmışlardır.

Cengiz Demir’in kabrini ziyaret ettik, çok sevdiği topraklarının bağrında idi artık ve bendeki izlenimi garip bir huzur ortamı içinde anne ve babası ile birlikte olduğu biçimindeydi. Oradan, akşamları kendine “kayrak taşları” ile taht yapıp “Çatalan baraj Gölünü” seyrettiği noktaya geldik. Ne kadar da anlamlı bir taht yapmış, kayrak taşı ile, oysaki oraya rahat bir koltuk götürüp yerleştirebilir idi lakin o kısa ömrünün tercihlerinin kendisine armağanı olmuş olan zahmetlerin, sıkıntıların, güçlüklerin ve zorlukların adeta bir temsil ve tezahürü olmuş bu yer. Bu “taht” akşamları oturup gökyüzünün sonsuzluğu altında Çatalan Baraj Gölünün sonlu maviliklerine bakarak bir türlü terk edemediği sigarasını içtiği bir huzur mekânı olmuş olmakla birlikte ahir ömrünün noktalandığı bir yer de olmuş… Bu duygularla baktığımız bu mekânın içimizi doldurduğu derin hüzünden sıyrılıyoruz oradan ayrılarak lakin buruk bir sıyrılma…

Aramızdan ayrılan Cengiz’in bir yoldaşı, 1980 Temmuz ayında Çukurova’nın sarı ve beter sıcağının insanı boğan ortamında, Mersin’de işkencede bir başka yiğit, kanun ve nizam dairesinde katlediliyor. Şimdilerde yıldızı bir memleketsever olarak parlatılmaya çalışılan önemli bir işkencecinin bu yiğidi işkencede katlettiği büyük ölçüde tanıklıklarla kanıtlanmış görünmektedir. Kimdir bu sözde memleketsever işkenceci, kim olacak anlı şanlı Hanefi Avcı’dır… Hani şimdilerde kitap yazarak iyi memur rolleri takınan muhterem. Öylesine vahşice katledilir ki Ali Uygur, katline namlı sağcılar bile şahit olmuş ve dayanamamış mahkemeler huzurunda da şahitlik etmişlerdir. Hani “kanıt yoksa suçta yoktur” yaklaşımı ile çaktırmadan bir gece yarısı kimsesizler mezarlığına gömülen ve firari diye kayıtlara not düşülen… İşte Ali Uygur’un isminin, o günlerde dünyaya gelen, şimdilerde 40’lı yaşlarını bitirmiş bir başka yiğitte yaşadığına da tanıklık ettim bu kez… Öldü Ali, doğdu Ali, dejavusu… Hülasa Ali Uygur yaşıyor… Ve yaşayacakta, bir ölür bin geliriz hasleti ile… 

Ali Uygur’un katledilişinin kahredici ruh hali içinde “Halaoğlu”nun çocuğunun doğduğunu öğrenir Cengiz Demir. “Evet bir erkek çocuk oldu” haberi gelince çocuğun adı “Ali Uygur” olsun der, Cengiz Demir… Bir tarafı ile halaoğlu diğer tarafı ile amca kızı tartışmasız ve büyük bir onurla kabul ederler teklifi. Artık yeni bir Ali Uygur vardır. Yeni çocukların ömürleri kısa olmasın, meşakkat dolu olmasın, mutlu olsunlar diye bir dilek tutalım.

Yazımın sonunda; Cengiz Demir’den Ali Uygur’a ve oradan tüm yiğitlere ithafen Mahsuni Şerif’in “yiğitler” parçasından bir bölüm…

Doğudan batıya bir ses yükselir

Yiğitler yiğitler bizim yiğitler

Gavur dağlarından Dadallar gelir

Yiğitler yiğitler bizim yiğitler

 

Yiğitler yiğitler bizim yiğitler

Onu bilir Binboğalar Ceritler

 

 

HUYSUZ İHTİYAR EROL AKYAZILI

 

70’li yılların sonu idi galiba, Erol abi bana; muhtemelen de babamın sebze yetiştiricisi olması hasebiyle, “dere otu nereden bulabilirim” diye sordu ve cevap yalın ve samimi “dereden” olunca, gözlerimizden yaşlar gelene kadar katıla katıla gülmüş idik, son günlerine kadar hep bu şamatayı hatırladık ve hep eskisi kadar güldük. Emeklilik döneminde ise artık kapı komşum idi, çok eski hali ile satın aldığı evi minimum 6 daireli bir apartmana dönüştürme hakkı olmasına rağmen yıkıp yenilemedi, eski halini koruyarak evi küçük tamirlerle geçiştirip, oturdu. Erol abi için bu kabil davranış makbul ve makul idi… Makbul görüşüne uygun davranmaktan da, bu akçalı işte bile gözünü kırpmadan geri durmadı… Beğensek te, beğenmesek te, Erol Abi nevi şahsına münhasır birisi idi, kendisini tanıdığım 45 yıldan biraz fazla zaman içerisinde de hep buna mütenasip bir hayat sürdü. 

Çeşme dışında bulunduğum birkaç gün içinde kendisini kaybetmişiz, dönünce öğrendim, çok üzüldüm. Bilgili, görgülü ve saygıdeğer bir abimizi yitirmenin derin üzüntüsünü yaşadım. İlk haberi telefonla Mustafa Ertemiz verdi, sonra da Erol Abinin birkaç fotoğrafı ile defin işlemi sırasında sadece 4 kişinin varlığını tevsik eden birkaç fotoğraf daha, bir tarafı ile pandemi diğer tarafı ile kanaat önderi olma tercihinin olmaması… Biz yine de, demek ki insanların haberi olmamış diyelim… Diğer kayıplarda olduğu üzere, sosyal medya marifeti ile aile  ya da akraba bilgi paylaşımları da yoktu haliyle… Gerçi Erol Abi yalnız kalma ve olma tercihi yapmış bir büyüğümüz idi… İlerlemiş yaşına rağmen çok dinamik bir yaşamı vardı, deyim yerinde ise dipçik gibi idi özellikle de akli melekeleri…

Kendisi ile, Yeni Çeşme Gazetesinde ya da sokakta her karşılaştığımızda mutlaka farklı bir konu üstüne, kısa da olsa muhabbet ederdik. Son dönem muhabbetimiz, Çeşme Kalesi Burçlarının gövde yüzeylerindeki deliklerin neden yapılmış olacağı üzerine olup her seferinde biraz daha çalışarak geldiğimiz ve bir öncesinde kaldığımız yerden devam ettiğimiz ne yazık ki sonunu da getiremediğimiz konu üstüne idi. Erol Abi, Çeşme’nin belki en eski ve belki de ilk “kokartlı turist rehberi” idi, belki de Canım Yurdumun da en eskileri içinde yer alırdı. Etrafına duyarlı, bir o kadar da dikkatli ve ilgili olan Abimiz, bahse konu üstüne çok düşünüp makul bir karara varamadığından bahisle “sen inşaat mühendisisin” deyip bana sormuş idi esasen benim de önceden üstüne düşünmediğim bir konu olması nedeni ile ayaküstü makul ve mantıklı akıl yürütmelerde bulunmuş idim. Kalın duvarların yağmur suyu drenajı, yüksek ve kalın duvarların örülmesi sırasında iskele montajı, kuşların yuva yaparak dışarıdan gelecek tehlike anında erken uyarı sistemi benzeri bir durum, vs vs…

Bildiğim kadarı ile bir yeğeni vardı ki galiba o da şimdilerde bir başka ülkede yaşıyormuş… Yeğeni ile Mısır’da çalıştığım dönemde Asuan taraflarında bayram ziyaretine gelmiş çocuklarımı gezdirdiğim “tamamlanamamış obelisk” ziyaretinde iken karşılaşmış ve tanışmış idik. Ben aile arası konuşur iken grup dışı olduğumuzu ve Türkçeyi fark edip, “Türk müsünüz?” diye sorunca hemen kısacık sürede Erol Abiye kadar konuyu getirme mahareti göstermiş idik. Mısır dönüşü bir baktım ki Erol Abi ile kapı komşusu olmuşuz… Yeğeninin de benden bahsetmiş olduğunu öğrendim. Galiba yeğen de Mısır Rehberi olarak oralarda idi…

Erol Abi, Çeşme’yi birçok ilk ile tanıştıran birisidir. Turizm rehberliği diye bir profesyonel mesleğin varlığını tanıtmış olması, tekneli “Eşek Adası” turlarının ilk düzenleyicisi, Çeşme’nin ilk diskosunun açılması, Çeşme’ye ilk turist kafilesinin gelmesine vesile olması, bu manada başkaları tarafından gerçekleştirilmiş olsa bile diğer bir sürü işte de en azından fikrini vermiş olması, vs gibi…   

 “BARACUDA” adında bir ahşap teknesi vardı, Bodrum yapımı bir tirhandil olup o tekne bilebildiğim ve hatırlayabildiğim kadarı ile Güzel Çeşme’mizin günlük tekne turları düzenlenen ilk teknesi idi. Günlük tur teknesi için düzenlenmediği çok açık olmasına rağmen bahse konu tekne bahse konu iştigal için bir prototiptir. İşte o tekne ile “Eşek Adası” bir destinasyon olmuş ve halen günlük tur tekneleri için mutlaka uğranılacak bir yerdir.

Erol Abi; Çeşme’nin ilk diskosu “Merhaba”nın da ilk kurucusudur, gerçi o dönem aile takibinden ötürü bizim çok ta sık gidebildiğimiz bir yer değil idi… Sonradan, Çeşme’nin mezbahası olarak kullanılıp terk edilmiş, şimdiki Futbol Sahasının kuzey tarafındaki Pazar yerine denk gelen alandaki, metruk binanın diskoya çevrilmesi de Erol Abinin çalışması idi… Mezbahadan bozma olması ve dahi kapısında bir adet öküz başı iskeleti asılı olması nedeni ile aramızda “Disko Mu” derdik biz oraya. Orası ile ilgili müthiş bir anımız var, onu anlatarak biraz gülme tadı yaratayım. O yıllar Çeşmede elektrik kesintileri çok sık yaşanmakta ve jeneratör tedbiri de birçok işyeri tarafından hayata geçirilememiş idi. Yaz tatillerinde turistik eşya satıcısı bir dükkânda çalışıp okul için harçlık kazandığım o dönem çalışmakta olduğum dükkânda bir davul vardı. Şu anda ismini hatırlamak istemediğim bir arkadaşım ile akşam saatleri caddede kısa bir, iyi olmasa da davul show yapar zaman zaman da hemen karşımızdaki İmren Restoranın sahipleri “Kadıgan kardeşlerle” birlikte halay bile çekerdik. Neşeli ve curcunalı ama son derece keyifli günler idi. Yine böylesi bir akşam kimin aklına geldiyse ve neden biz bu aklı takip ettiysek davul ile yürüyerek diskoya ittik. Ve Erol Abi bizi davul ile görünce girişimize itiraz etti lakin nihayetinde ısrarcı oluşumuzu görünce de samimiyetimize de binaen itirazı bırakmış idi. Derken makus kader tekrar tecelli etti ve elektrikler kesildi. İçerideki müşteriler kısa bir süre sonra sıkılmaya hatta bir kısmı da ayrılmaya başlamış idi ve derken bizim davul show devreye girdi, oradaki zil ve tef gibi diğer çalgılarda katıldı curcunaya, performansın güzel olmasından ziyade bulunulan yerin de meşrebine uygun kafa halleri ile müthiş bir eğlence çıkmıştı ortaya. Yaratılan kalitesiz lakin son derece katılımcı eğlence için Erol Abi teşekkürlerini esirgememiş idi bizden…

Erol Abi, bizim gazetede yazılar da yazdı bir dönem, ciddi ve önemli şeyler de yazdı. Mesela Termal tedavi üzerine yazdığı yazıların etkili olduğunu biliyor olmakla birlikte “AGAMEMNON KAPLICALARI BALÇOVA’DA DEĞİL ÇEŞME’DEDİR” başlıklı yazısı muhteşem ve öğretici hatta düzeltici kapsamdadır. İleride mümkün olduğu ölçüde Erol Abinin yazılarını baz alarak bazı konulara değinmek istiyorum.

Bizim Gazetenin sahibi Aydın Korkmaz’ın deyimi ile Erol Abi, “Huysuz İhtiyar” idi lakin Erol Abi’ye göre de Aydın Korkmaz da “huysuz” idi, hem de çok… Galiba her ikisi de birbiri hakkında söylediklerinde haksız sayılmazlardı. Bu kayıptan ötürü üzüntülüyüz lakin kendisini de tanımış ve arkadaşlık etmiş olmanın bahtiyarlığını da hala yaşıyoruz. Nurlar içinde ol, yıldızlar yoldaşın olsun Erol Abi.